90 Χρόνια ΟΚΔΕ

 

Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη Σεπτεμβρίου 2024

Η ίδρυση της ΟΚΔΕ (Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας) είναι ταυτόσημη με την δημιουργία, την συγκρότηση και την πορεία του Τροτσκιστικού ρεύματος στην Ελλάδα. Αποτελεί το προϊόν της πάλης των ελλήνων επαναστατών που συντάσσονται με τον Τρότσκι, απέναντι στον σταλινικό εκφυλισμό του ΚΚΕ και την ρεφορμιστική του μετάλλαξη.

Οι ρίζες του Τροτσκισμού θα πρέπει να αναζητηθούν στο ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας – πρόδρομος του ΚΚΕ) και συγκεκριμένα στην επαναστατική τάση. Αδιαμφισβήτητος ηγέτης των επαναστατών θα αναδειχθεί ο Παντελής Πουλιόπουλος ο οποίος θα συγκρουστεί με την σοσιαλδημοκρατική ηγεσία που έκανε ό,τι μπορούσε να εμποδίσει την ανάπτυξη της συνείδησης των εργαζομένων, την αντιπολεμική πάλη απέναντι στο σφαγείο της Μικρασιατικής Εκστρατείας και την σύνδεση του κόμματος με την 3η Διεθνή. Το 1924, στο συνέδριο της «Μπολσεβικοποίησης», θα εκλεχτεί Γραμματέας σε ηλικία μόλις 24 χρονών. Το ΣΕΚΕ μετονομάζεται σε ΚΚΕ και εντάσσεται στην 3η Διεθνή των Λένιν-Τρότσκι.

 

Ο σταλινικός εκφυλισμός του ΚΚΕ και η συγκρότηση της Αριστερής Αντιπολίτευσης στην Ελλάδα

Η «μπολσεβικοποίηση» όμως δεν ολοκληρώνεται. Η γάγγραινα του σταλινισμού που ξεκίνησε να επικρατεί στην ΕΣΣΔ, εξαπλώθηκε μέσω της Διεθνούς και στο ΚΚΕ. Η σταλινική τριάδα, Χαϊτάς, Ευτυχιάδης, Ζαχαριάδης, θα εκμεταλλευτεί τις διώξεις απέναντι στον Πουλιόπουλο και σε άλλα ηγετικά στελέχη από την δικτατορία του Πάγκαλου το 1925 και θα καταπατήσουν τις αποφάσεις του συνεδρίου υποστηρίζοντας την «Θεωρία των Σταδίων».

Το 1926, με την απελευθέρωσή του ο Πουλιόπουλος θα συνασπιστεί με τον Γιατσόπουλο και θα συγκρουστεί με τους σταλινικούς στην «σύσκεψη παραγόντων» όπου θα εκλεγεί ξανά παμψηφεί Γραμματέας. Αντιλαμβάνεται όμως ότι το κόμμα βρίσκεται σε μία κρίση που δεν είναι επιδερμική, που έχει τις ρίζες της στην σύγκρουση που ξέσπασε στο ρώσικο κομμουνιστικό κόμμα. Με άρθρα στον Ριζοσπάστη, στην ΚΕ και την έκδοση του περιοδικού «Νέο Ξεκίνημα» ασκεί δριμεία κριτική στους σταλινικούς και προσπαθεί να ευθυγραμμίσει το κόμμα σε μαρξιστικές αρχές.

Η διαμάχη τους εντείνεται μετά το 1927 στο 3ο συνέδριο όπου πλειοψηφεί η τάση του Ζαχαριάδη με την συνδρομή της ΚΕ. Η νέα ηγεσία θα μεθοδεύσει την διαγραφή του Πουλιόπουλου, μαζί με άλλα πρωτοπόρα μέλη του κόμματος. Οι διαγραφέντες θα ενωθούν και θα συγκροτήσουν την Αριστερή Αντιπολίτευση του ΚΚΕ με την ονομασία «Σπάρτακος». Στο δυναμικό της συγκεντρώνονται αγωνιστές με μαρξιστική συγκρότηση που διακρίθηκαν από μεγάλους ταξικούς αγώνες. Το ΚΚΕ μένει επί της ουσίας χωρίς διανοούμενους και αδυνατεί να παράξει συγγραφικό έργο.

Η ομάδα Σπάρτακος

Το 1928 οι αντιπολιτευόμενοι εκδίδουν το περιοδικό Σπάρτακος, που αποτέλεσε ένα ορόσημο για το εργατικό και τροτσκιστικό κίνημα στην Ελλάδα. Αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια της Αντιπολίτευσης να συγκρουστεί με την ρεβιζιονιστική πολιτική της ηγεσίας του ΚΚΕ γύρω από τον χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα, την Θεωρία του σοσιαλφασισμού, την εσωτερική δημοκρατία, την φύση της γραφειοκρατίας κ.ά. Θα δημοσιεύσουν κείμενα και τις απόψεις της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης του Τρότσκι και θα μεταφράσουν σημαντικά έργα των κλασικών.

Ο Σπάρτακος θα εμφανίσει αξιόλογη δράση και στον σκοπό της οργάνωσης της εργατικής τάξης. Μέλη του Σπάρτακου δημιουργούν παρατάξεις σε διάφορα σωματεία-εργατικά κέντρα (ΕΚΑ, ΕΚΘ, στην Ομοσπονδία Τύπου, στην Ομοσπονδία Ηλεκτρισμού, σε σωματεία οικοδόμων κ.ά.) και προσπαθούν να οργανώσουν τους αγώνες στη βάση ενός Επαναστατικού Προγράμματος. Θα παλέψουν α) ενάντια στην διασπαστική πολιτική της 3ης Περιόδου που προωθούσε το ΚΚΕ με την δημιουργία ξεχωριστών σωματείων. β) Για τη δημιουργία δομών αυτοοργάνωσης (νέα συνδικάτα, επιτροπές κ.ά.). γ) Για τη διαπαιδαγώγηση των εργαζομένων στη βάση ενός μαχητικού συνδικαλισμού. δ) Για την εξύψωση της συνείδησης των εργαζομένων μέσω της μελέτης των κλασικών.

Η οργάνωση «Αρχείο του Μαρξισμού»

Η οργάνωση «Αρχείο του Μαρξισμού» αποτελούσε την άλλη αντιπολιτευόμενη ομάδα του ΚΚΕ. Ιδρυτής και ηγέτης θα αποτελέσει ο Τζουλιάτι, μέλος της επαναστατικής τάσης «Κομμουνισμός» του ΣΕΚΕ. Το 1923 εμφανίζεται για πρώτη φορά δημόσια και εκδίδει το περιοδικό Αρχείον του Μαρξισμού. Το «Αρχείο», παρά τις πολιτικές του ανεπάρκειες, θα συμβάλει καθοριστικά στη μόρφωση της εργατικής τάξης δημιουργώντας μορφωτικές ομάδες. Εκμεταλλευόμενο τις αδυναμίες του ΚΚΕ, κατάφερε να συσπειρώσει ένα σημαντικό αριθμό αγωνιστών συμβάλλοντας καθοριστικά στην οργάνωση των εργαζομένων. Το 1929 βρίσκεται στην ηγεσία τουλάχιστον 26 σωματείων, επηρεάζοντας έναν σημαντικό αριθμό εργατών και θα αναπτύξει έντονη δράση στους εργατικούς αγώνες της εποχής.

Θα συνδεθεί με την Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση του Τρότσκι και θα προσπαθήσει να μετατραπεί σε ένα μαζικό κόμμα της Κομμουνιστικής Οργάνωσης Μπολσεβίκων Λενινιστών Ελλάδας – Αρχειομαρξιστές (ΚΟΜΛΕΑ). Λόγω των διαφωνιών της ηγεσίας με τον «Σπάρτακο» και τον Τρότσκι, δεν θα ολοκληρωθεί η ένταξη της ΚΟΜΛΕΑ στην 4η Διεθνή. Ωστόσο αρκετοί αρχειομαρξιστές θα αποχωρήσουν και θα συνταχθούν με τον Τροτσκισμό[i].

Η ίδρυση της ΟΚΔΕ

Το 1934 όταν πλέον ο Πουλιόπουλος και ο «Σπάρτακος» θα συνειδητοποιήσουν ότι το ΚΚΕ εγκατέλειψε για πάντα την επανάσταση, μαζί με άλλες ομάδες προερχόμενες από τον αρχειομαρξισμό θα ιδρύσει την ΟΚΔΕ. Η ίδρυση της ΟΚΔΕ θα αποτελέσει έκτοτε ένα κορυφαίο κεφάλαιο για το ελληνικό εργατικό κίνημα. Παρά τις πιέσεις, τις διώξεις και την καταστολή που δέχτηκε τόσο από το αστικό κράτος όσο και από τους σταλινικούς, σε δύσκολες εποχές, θα καταφέρει να φυλάξει και να διατηρήσει ζωντανές τις αρχές του επαναστατικού μαρξισμού, καθώς και την προοπτική της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Ελλάδα μέχρι και τις μέρες μας.

Σοσιαλιστική ή Δημοκρατική Επανάσταση στην Ελλάδα;

Το Ιανουάριο του 1934 πραγματοποιείται η 6η Ολομέλεια του ΚΚΕ που επί της ουσίας σφραγίζει την ρεφορμιστική στροφή που είχε ξεκινήσει το ΚΚΕ μετά την επικράτηση των σταλινικών. Πλέον θεμελιώνονται ως πρόγραμμα του ΚΚΕ μια σειρά από αντεπαναστατικές πολιτικές (θεωρία των σταδίων, συνεργασία των τάξεων, Λαϊκά Μέτωπα κ.ά.).

Ο Π. Πουλιόπουλος θα απαντήσει στην προσπάθεια διαστρέβλωσης του μαρξισμού που επιχειρούν οι σταλινικοί με την έκδοση του κορυφαίου έργου Σοσιαλιστική ή Δημοκρατική Επανάσταση στην Ελλάδα, το 1935. Θα αποδείξει και θα υπερασπίσει τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα, τις συνέπειες του σταλινικού εκφυλισμού στην ΕΣΣΔ, τις αιτίες επικράτησής του και θα χαράξει ένα ολοκληρωμένο επαναστατικό πρόγραμμα για το εργατικό κίνημα. Το συγκεκριμένο βιβλίο τον κατατάσσει στο Πάνθεον του μαρξισμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Δυστυχώς οι αναλύσεις και προειδοποιήσεις του Πουλιόπουλου για την εξέλιξη της πορείας του ΚΚΕ, θα επαληθευτούν στο ακέραιο.

Η συμβολή της ΟΚΔΕ στον Μάη του 1936

Ιδιαίτερα σημαντική θα είναι η συμβολή των Τροτσκιστών στην Εξέγερση της Θεσσαλονίκης τον Μάη του ’36 που ξεσπά ως απότοκο της κρίσης, της εξαθλίωσης και της φτώχειας που δημιουργεί το Κραχ του 1929 και η αντεργατική πολιτική του Βενιζέλου. Μέλη της ΟΚΔΕ και άλλων τροτσκιστικών οργανώσεων πρωτοστάτησαν στις μορφές εργατικής αυτοοργάνωσης, στις επιτροπές περιφρούρησης, αλληλεγγύης κ.λπ. Στην Κεντρική Απεργιακή Επιτροπή υπήρχαν 2 τροτσκιστές (1 από την ΟΚΔΕ). Ακόμα 10 ήταν μέλη απεργιακών επιτροπών (6 από την ΟΚΔΕ). Συγκρούστηκαν μέχρι τέλους με την πολιτική της συνεργασίας των τάξεων (Λαϊκά Μετώπα) του ΚΚΕ που εκφράστηκε στο προδοτικό σύμφωνο Σκλάβαινα-Σοφούλη: το ΚΚΕ αναλάμβανε να κρατήσει σε «νόμιμα» πλαίσια τους εργατικούς αγώνες, με αντάλλαγμα ορισμένα «φιλολαϊκά» μέτρα.

Η ήττα της εξέγερσης του Μάη του ’36, θα οδηγήσει στην επιβολή της Δικτατορίας του Μεταξά. Το καθεστώς θα προχωρήσει σε ένα πογκρόμ διώξεων και καταστολής απέναντι σε κάθε αγωνιστή του εργατικού κινήματος. Τα ηγετικά στελέχη της ΟΚΔΕ και του Αρχείου θα συλληφθούν και θα οδηγηθούν κυρίως στην Ακροναυπλία και σε άλλα κολαστήρια (Αϊ Στράτης, Ανάφη, Φολέγανδρος, Γαύδος κ.ά.). Η δράση των τροτσκιστών επαναστατών όμως δεν θα σταματήσει εκεί. Θα διεξαχθούν συζητήσεις μεταξύ της ΟΚΔΕ και μελών του Αρχείου, πάνω στα στρατηγικά ζητήματα της εποχής για περίπου μία διετία που θα καταγραφεί σε 16 δελτία («Τετράδια της Ακροναυπλίας»). Μέχρι και την ύστατη στιγμή, κάτω από άθλιες συνθήκες, οι τροτσκιστές θα παλέψουν με αυταπάρνηση για την διάδοση του Μαρξισμού και την Σοσιαλιστική επανάσταση.

Στα πρόθυρα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Μία ακόμα σημαντική μάχη της ΟΚΔΕ και των Τροτσκιστών δόθηκε με τους σταλινικούς για τον προσανατολισμό του προλεταριάτου απέναντι στον Β΄ Π. Π. που πλησίαζε λόγω της έκρηξης των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Ανέδειξαν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου και κάλεσαν τους εργάτες να μετατρέψουν μία επικείμενη σύγκρουση σε εμφύλιο πόλεμο για την κατάκτηση της εξουσίας. Απέναντι στην πολιτική ταξικής συνεργασίας των «Λαϊκών Μετώπων» που υποστήριζε το ΚΚΕ πρόταξαν το ταξικό «Ενιαίο Μέτωπο» των εργαζομένων, ως εργαλείο για την αντιμετώπιση του φασισμού.

Συνολικά το έργο και η συνεισφορά της ΟΚΔΕ στον μεσοπόλεμο ήταν τιτάνια. Θα αποτελέσει την κιβωτό του επαναστατικού μαρξισμού στην Ελλάδα. Θα διατηρήσει ζωντανές τις παραδώσεις και την κληρονομιά του μπολσεβικισμού. Θα αγωνιστεί με όλες της τις δυνάμεις για την οργάνωση της τάξης, την συγκρότηση ενός επαναστατικού κόμματος, την οικοδόμηση της 4ης Διεθνούς.

[i] Σημαντικά στελέχη της ΟΚΔΕ που ανέλαβαν την ηγεσία μετά τον Πουλιόπουλο προέρχονταν από το «Αρχείο».