Η Απαρχή Μιας Σημαντικής Πολιτικής Κρίσης /// ΔΕΑ

Όπως αναμενόταν, το καθοριστικό πολιτικό φαινόμενο που εκδηλώθηκε στις ευρωεκλογές του 2024 ήταν η αποχή-ρεκόρ. Το 58,64% της αποχής στην ευρω-κάλπη σημαίνει ότι 6 στους 10 ανθρώπους που κυκλοφορούν γύρω μας δεν πήγε να ψηφίσει. 

 

Είναι το απο­τέ­λε­σμα μιας από­λυ­τα δι­καιο­λο­γη­μέ­νης απο­στρο­φής των λαϊ­κών μαζών απέ­να­ντι στην ΕΕ, που έχει από καιρό απο­δει­χθεί στα μάτια τους σαν ένα «συ­ντο­νι­στι­κό κέ­ντρο» των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σε­ων, αλλά και των πο­λι­τι­κών ενί­σχυ­σης του ρα­τσι­σμού, του μι­λι­τα­ρι­σμού και της φι­λο­πό­λε­μης όξυν­σης των διε­θνών αντα­γω­νι­σμών. Είναι, ταυ­τό­χρο­να, το απο­τέ­λε­σμα μιας καλ­πά­ζου­σας από­συρ­σης της εμπι­στο­σύ­νης απέ­να­ντι στο ντό­πιο πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα, τόσο απέ­να­ντι στην κυ­βέρ­νη­ση και τις πο­λι­τι­κές της, όσο και απέ­να­ντι στην αντι­πο­λί­τευ­ση και τις, τάχα, εναλ­λα­κτι­κές προ­τά­σεις της.

 

Η κρίση αξιο­πι­στί­ας των κα­θε­στω­τι­κών κομ­μά­των εξου­σί­ας πα­ρου­σιά­στη­κε ανά­γλυ­φα.

Η ΝΔ όχι μόνο δεν προ­σέγ­γι­σε τον χα­μη­λό πήχη του 33% που είχε θέσει ο ίδιος ο Μη­τσο­τά­κης ως ελά­χι­στο στόχο του κόμ­μα­τός του, αλλά έχασε πε­ρί­που 1 εκα­τομ­μύ­ριο ψη­φο­φό­ρους σε σύ­γκρι­ση με την επί­δο­σή της στην κάλπη του Μάη-Ιού­νη του ’23, ένα μόλις χρόνο πριν! Πρό­κει­ται για μια μα­ζι­κή από­συρ­ση πο­λι­τι­κής εμπι­στο­σύ­νης. Που εξη­γεί­ται από την κυ­βερ­νη­τι­κή πο­λι­τι­κή της ακρί­βειας, της διά­λυ­σης των δη­μό­σιων σχο­λεί­ων και νο­σο­κο­μεί­ων, της ακραί­ας ελα­στι­κο­ποί­η­σης των ερ­γα­σια­κών σχέ­σε­ων κ.ο.κ. Αλλά που, επί­σης, θα έχει πο­λι­τι­κές συ­νέ­πειες: οι δη­λώ­σεις του Βο­ρί­δη, του Γε­ωρ­γιά­δη, αλλά και του Π. Μα­ρι­νά­κη προ­α­ναγ­γέ­λουν ήδη μια «στρο­φή» της κυ­βερ­νη­τι­κής πο­λι­τι­κής προς το πιο σκλη­ρό ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κό πλαί­σιο της Δε­ξιάς, προς τις συ­ντε­ταγ­μέ­νες των πο­λι­τι­κών νόμου και τάξης, ενί­σχυ­σης του ρα­τσι­σμού και του εθνι­κι­σμού, υπο­βάθ­μι­σης της ατζέ­ντας των δι­καιω­μά­των κλπ. Με στόχο την ανα­ζή­τη­ση μιας με­γα­λύ­τε­ρης αν­θε­κτι­κό­τη­τας της ΝΔ μέσα στις δο­κι­μα­σί­ες που έρ­χο­νται, αλλά και τη δια­μόρ­φω­ση των όρων για να διεκ­δι­κη­θεί ξανά το ακρο­α­τή­ριο της ακρο­δε­ξιάς.

Τέ­τοιες «στρο­φές» δεν ταυ­τί­ζο­νται με έναν απλό κυ­βερ­νη­τι­κό ανα­σχη­μα­τι­σμό, είναι δια­δι­κα­σί­ες πιο σύν­θε­τες και πε­ρι­πε­τειώ­δεις, που συχνά συν­δέ­ο­νται με ου­σια­στι­κές αλ­λα­γές στις ηγε­τι­κές ομά­δες. Η συ­ζή­τη­ση που άνοι­ξε στο εσω­τε­ρι­κό της ΝΔ παίρ­νει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά φυ­σιο­γνω­μί­ας και στρα­τη­γι­κής. Οι ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2024 θα απο­δει­χθούν, πι­θα­νό­τα­τα, το «ση­μείο κα­μπής» της με­τά­βα­σης της Δε­ξιάς στην Ελ­λά­δα στην «μετά τον Μη­τσο­τά­κη» πε­ρί­ο­δο. Σή­με­ρα, πά­ντως, η κυ­βέρ­νη­ση Μη­τσο­τά­κη δεν αντι­με­τω­πί­ζει πρό­βλη­μα κυ­βερ­νη­τι­κής στα­θε­ρό­τη­τας, κυ­ρί­ως γιατί η αντι­πο­λί­τευ­ση απο­δεί­χθη­κε σε χει­ρό­τε­ρη κα­τά­στα­ση.

Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του Στέ­φα­νου Κα­σε­λά­κη επί­σης απέ­τυ­χε να προ­σεγ­γί­σει τον ελά­χι­στο εκλο­γι­κό στόχο του, ενώ υπέ­στη νέες ση­μα­ντι­κές απώ­λειες. Οι 930.000 ψη­φο­φό­ροι του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του ’23, που ήταν μια επί­δο­ση πο­λι­τι­κής κα­τάρ­ρευ­σης, αλ­λα­γής ηγε­σί­ας και διά­σπα­σης, πε­ριο­ρί­στη­καν τώρα στις 593.000, χά­νο­ντας μέσα σε ένα μόλις χρόνο το 30% της (πε­ριο­ρι­σμέ­νης, τότε) επιρ­ρο­ής του. Πρό­κει­ται για αναμ­φι­σβή­τη­τη πο­λι­τι­κή απο­τυ­χία. Που δια­ψεύ­δει ορι­στι­κά την έπαρ­ση του «ΕΓΩ μπορώ να νι­κή­σω τον Μη­τσο­τά­κη», αλλά και υπο­βαθ­μί­ζει ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο τις δυ­να­τό­τη­τες του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του 14,9% να λει­τουρ­γή­σει σαν ένας πόλος αυ­τό­νο­μης δια­μόρ­φω­σης κυ­βερ­νη­τι­κού προ­γράμ­μα­τος και προ­ο­πτι­κής. Οι «κα­σε­λα­κί­στας» έπε­σαν με τα μού­τρα από το βράδυ των εκλο­γών στην προ­σπά­θεια να πεί­σουν ότι η δια­τή­ρη­ση της δεύ­τε­ρης θέσης (με μι­κρό­τε­ρη πλέον από­στα­ση ασφα­λεί­ας από το ΠΑΣΟΚ…) θα δώσει στον Stefanos τον «πο­λι­τι­κό χρόνο» για να συ­νε­χί­σει την αυ­τό­νο­μη προ­σπά­θεια προς την κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία, αλλά το απο­τέ­λε­σμα «φω­νά­ζει» ότι είναι μια μά­ταια από­πει­ρα. Οι δια­δι­κα­σί­ες ανα­σύν­θε­σης του «προ­ο­δευ­τι­σμού» αντι­κει­με­νι­κά πλέον απο­κτούν τη διά­στα­ση αμ­φι­σβή­τη­σης αυτής της υπερ­φί­α­λης, δε­ξιό­στρο­φης και απο­τυ­χη­μέ­νης πο­λι­τι­κής ηγε­σί­ας.

Ο άλλος πόλος του «προ­ο­δευ­τι­σμού», το ΠΑΣΟΚ του Ν. Αν­δρου­λά­κη, αν και μεί­ω­σε την από­στα­ση από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και σε κά­ποιους νο­μούς πα­ρου­σί­α­σε επι­τυ­χί­ες, είχε επί­σης απώ­λειες σε σύ­γκρι­ση με την επιρ­ροή του 2023, χά­νο­ντας 110.000 ψή­φους. Πρό­κει­ται για μια πολύ ασθε­νι­κή επί­δο­ση, απέ­να­ντι σε μια κυ­βέρ­νη­ση που έχανε μα­ζι­κά ψή­φους και επιρ­ροή και απέ­να­ντι σε μια αξιω­μα­τι­κή αντι­πο­λί­τευ­ση που απο­δεί­χθη­κε ότι δεν ήξερε πού πατά και πού πη­γαί­νει. Έτσι και στο ΠΑΣΟΚ ανοί­γει επί­σης ζή­τη­μα ηγε­σί­ας.

Αυτή η συ­νο­λι­κή ει­κό­να ση­μαί­νει ότι τα κα­θε­στω­τι­κά «κόμ­μα­τα εξου­σί­ας» έχουν με­τα­τρα­πεί σε ασθε­νέ­στε­ρους και αστα­θέ­στε­ρους πο­λι­τι­κούς ορ­γα­νι­σμούς, με πιο πε­ριο­ρι­σμέ­νη και πιο αντι­φα­τι­κή σχέση με τα μα­ζι­κά τμή­μα­τα του πλη­θυ­σμού που επι­χει­ρούν να πεί­σουν και να ελέγ­ξουν. Πρό­κει­ται για μια ηχηρή προει­δο­ποί­η­ση ότι, αν δεν υπάρ­ξουν σο­βα­ρές πο­λι­τι­κές «τομές», επω­ά­ζε­ται μια ση­μα­ντι­κή πο­λι­τι­κή κρίση.

Μέσα σε αυτό το τοπίο εμ­φα­νί­ζε­ται πιο απει­λη­τι­κή η δύ­να­μη της ακρο­δε­ξιάς. Το άθροι­σμα των ψήφων του Βε­λό­που­λου, της Νίκης, της Λα­τι­νο­πού­λου και των Πα­τριω­τών του Εμ­φιε­τζό­γλου, εμ­φα­νί­ζε­ται να ξε­περ­νά το 18%. Συ­νυ­πο­λο­γί­ζο­ντας ότι αυτά τα πο­σο­στά είναι επί του 40% του πλη­θυ­σμού που πήγε να ψη­φί­σει, είναι θε­μι­τό το συ­μπέ­ρα­σμα ότι η δύ­να­μη της ακρο­δε­ξιάς στην Ελ­λά­δα σή­με­ρα δεν είναι ποιο­τι­κά ανώ­τε­ρη από εκεί­νη που πα­ρου­σί­α­ζε το άθροι­σμα της Χρυ­σής Αυγής και του ΛΑΟΣ στις αρχές της δε­κα­ε­τί­ας του 2010, ή το άθροι­σμα των φι­λο­χου­ντι­κών και φι­λο­βα­σι­λι­κών δυ­νά­με­ων σε πα­λιό­τε­ρες επο­χές της Με­τα­πο­λί­τευ­σης. Όμως αυτή η δια­πί­στω­ση δεν μπο­ρεί και δεν πρέ­πει να λει­τουρ­γή­σει «πα­ρη­γο­ρη­τι­κά» για τη ρι­ζο­σπα­στι­κή Αρι­στε­ρά. Στο χώρο της ακρο­δε­ξιάς έχει πέσει άφθο­νο χρήμα και έχουν συ­γκε­ντρω­θεί στε­λέ­χη των κρα­τι­κών γρα­φειο­κρα­τιών με επι­κίν­δυ­νες «ει­δι­κό­τη­τες», ενώ η αστά­θεια των «με­γά­λων» κομ­μά­των κυ­βερ­νη­τι­κής εξου­σί­ας δη­μιουρ­γεί ήδη, και θα δη­μιουρ­γή­σει πε­ρισ­σό­τε­ρο στο μέλ­λον, πο­λι­τι­κές ευ­και­ρί­ες για την ακρο­δε­ξιά. Η δή­λω­ση του Βε­λό­που­λου για τις κυ­βερ­νη­τι­κές προ­ο­πτι­κές του «χώρου» του, αφή­νο­ντας ορ­θά­νοι­χτη την προ­ο­πτι­κή για ένα ακρο­δε­ξιό «δε­κα­νί­κι» κυ­βερ­νη­τι­κού συ­να­σπι­σμού της Δε­ξιάς, εάν και εφό­σον οι πο­λι­τι­κές και εκλο­γι­κές συν­θή­κες το κα­τα­στή­σουν εφι­κτό και ανα­γκαίο, θα πρέ­πει να γίνει κα­τα­νοη­τή σαν μια ηχηρή προει­δο­ποί­η­ση.

Πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο που η άνο­δος της ακρο­δε­ξιάς είναι ένα διε­θνές φαι­νό­με­νο σε ευ­ρω­παϊ­κή κλί­μα­κα. Στη Γαλ­λία, στην Ιτα­λία, στη Γερ­μα­νία, στο Βέλ­γιο, στην Ολ­λαν­δία, στην Αυ­στρία και αλλού, οι πραγ­μα­τι­κοί νι­κη­τές των ευ­ρω­ε­κλο­γών είναι τα ρα­τσι­στι­κά, σο­βι­νι­στι­κά ή και κρυ­πτο­φα­σι­στι­κά κόμ­μα­τα της ακρο­δε­ξιάς. Είτε ενι­σχύ­ο­ντας σχε­τι­κά την επιρ­ροή τους, είτε κα­τα­γρά­φο­ντας εκ νέου την εδραί­ω­ση που έχουν από καιρό πε­τύ­χει το κα­θέ­να χω­ρι­στά στις εθνι­κές κάλ­πες των κρα­τών-με­λών. Αυτή η εξέ­λι­ξη πα­ρου­σιά­ζε­ται σή­με­ρα πιο απει­λη­τι­κή λόγω της εκλο­γι­κής κα­τάρ­ρευ­σης κυ­βερ­νη­τι­κών δυ­νά­με­ων σε με­γά­λες χώρες του κέ­ντρου της ΕΕ, ως τε­λευ­ταίο σύμ­πτω­μα μιας γε­νι­κό­τε­ρης «κρί­σης εκ­προ­σώ­πη­σης».

Στη Γαλ­λία και στη Γερ­μα­νία αυτός ο πα­ρά­γο­ντας οδη­γεί σε άμεση πο­λι­τι­κή κρίση, με την Μαρίν Λεπέν να προ­βά­λει τη διεκ­δί­κη­ση της κυ­βερ­νη­τι­κής εξου­σί­ας και τη γερ­μα­νι­κή AfD να διεκ­δι­κεί θέση σε μια σκλη­ρή κυ­βερ­νη­τι­κή συ­νερ­γα­σία της Δε­ξιάς, σε ένα συ­να­σπι­σμό με τη Χρι­στια­νο­δη­μο­κρα­τία, που θα απει­λεί με πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση τους σο­σιαλ­δη­μο­κρά­τες.

Η ακρο­δε­ξιά μα­ζεύ­ει τους καρ­πούς που σπέρ­νει η πο­λι­τι­κή των ευ­ρω­παϊ­κών θε­σμών και των κυ­βερ­νή­σε­ων, η ρα­τσι­στι­κή-φι­λο­πό­λε­μη και συ­νά­μα νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη πο­λι­τι­κή του Μα­κρόν και του Σολτς, προ­σθέ­το­ντας τις δικές της «πι­νε­λιές» περί μιας στρο­φής προς την «Ευ­ρώ­πη των Εθνών» και τις προ­τά­σεις για πο­λι­τι­κές «εθνι­κής προ­τε­ραιό­τη­τας» πα­ντού.

Η προ­σαρ­μο­γή σε αυτές τις ιδέες γί­νε­ται ένα εξαι­ρε­τι­κά επι­κίν­δυ­νο φαι­νό­με­νο: η συ­ντη­ρη­τι­κή και (φιλο)ρα­τσι­στι­κή διά­σπα­ση που προ­κά­λε­σε η Σάρα Βά­γκεν­κνε­χτ μέσα στη γερ­μα­νι­κή «Αρι­στε­ρά», κα­τόρ­θω­σε μεν να υπο­σκε­λί­σει την επιρ­ροή του Die Linke, αλλά κάθε άλλο παρά πέ­τυ­χε να πε­ριο­ρί­σει την ανά­πτυ­ξη της AfD.

Μια ποιο­τι­κή δια­φο­ρά στην Ελ­λά­δα σε σύ­γκρι­ση με πολ­λές άλλες χώ­ρες-μέ­λη της ΕΕ, είναι η αν­θε­κτι­κό­τη­τα της Αρι­στε­ράς. Το ΚΚΕ πέ­τυ­χε μια αύ­ξη­ση στο εκλο­γι­κό του πο­σο­στό στο 9,25%, παρά την ου­σια­στι­κά στα­σι­μό­τη­τα στον από­λυ­το αριθ­μό των ψη­φο­φό­ρων του, στις 368.000 ψή­φους. Παρά τα προ­βλή­μα­τα στην πο­λι­τι­κή του και τις με­γά­λες δια­φω­νί­ες μας με τη γραμ­μή του, η δια­τή­ρη­ση αυτής της δύ­να­μης «υπεν­θυ­μί­ζει» προς κάθε κα­τεύ­θυν­ση, τη ση­μα­σία της ορ­γα­νω­μέ­νης ερ­γα­τι­κής πάλης μέσα στις εξε­λί­ξεις που έρ­χο­νται.

Το ΜΕ­ΡΑ­25 και η συμ­μα­χία του με τη ΛΑΕ, πλη­ρώ­νο­ντας τις αμ­φι­ση­μί­ες στην πο­λι­τι­κή του –και ει­δι­κό­τε­ρα απέ­να­ντι στην ΕΕ–απέ­τυ­χε να σπά­σει το όριο της εκλο­γι­μό­τη­τας και έμει­νε στο 2,54%. Πα­ρό­λα αυτά συ­γκέ­ντρω­σε τις όχι ευ­κα­τα­φρό­νη­τες 102.000 ψή­φους, δεί­χνο­ντας ξανά την ύπαρ­ξη ενός «χώρου» ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς, πέρα από τις γραμ­μές του ΚΚΕ.

Η ΑΝΤΑΡ­ΣΥΑ, παρά τη συ­σπεί­ρω­ση ενός πάντα υπο­λο­γί­σι­μου κι­νη­μα­τι­κού δυ­να­μι­κού, συ­γκε­ντρώ­νο­ντας πο­σο­στό 0,52% και 20.600 ψή­φους, δεν μπο­ρεί να είναι ευ­χα­ρι­στη­μέ­νη με την επί­δο­σή της.

Μια συ­γκε­κρι­μέ­νη ανα­φο­ρά αξί­ζει στην «ει­δι­κή» πε­ρί­πτω­ση της Νέας Αρι­στε­ράς. Το τμήμα που απο­σπά­στη­κε από τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μετά την επι­κρά­τη­ση του Κα­σε­λά­κη, διέ­θε­τε κοι­νο­βου­λευ­τι­κή πα­ρου­σία και τους πό­ρους και την προ­βο­λή που έτσι δια­σφα­λί­ζο­νται. Πα­ρό­λα αυτά, μέσα σε συν­θή­κες μα­ζι­κών απω­λειών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και αδυ­να­μί­ας του ΠΑΣΟΚ, δεν κα­τόρ­θω­σε να πε­ρά­σει την εκλο­γι­κή δο­κι­μα­σία. Συ­γκε­ντρώ­νο­ντας 2,45% και 97.000 ψή­φους έδει­ξε ότι δεν υπάρ­χει πο­λι­τι­κός χώρος για μια γραμ­μή που δια­φω­νεί με τον ση­με­ρι­νό ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, αλλά υπε­ρα­σπί­ζε­ται το κυ­βερ­νη­τι­κό «έργο» του 2015-19, όπως και την «πα­ρα­κα­τα­θή­κη» του Αλ. Τσί­πρα…

Η επό­με­νη μέρα θα είναι μια ση­μα­ντι­κή δο­κι­μα­σία. Με την επι­δεί­νω­ση όλων των οι­κο­νο­μι­κών με­γε­θών, ο Μη­τσο­τά­κης θα σκλη­ρύ­νει την πο­λι­τι­κή του ενά­ντια στα ερ­γα­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα. Προ­σπα­θώ­ντας να ρε­φά­ρει τις εκλο­γι­κές απώ­λειες της ΝΔ με το ψά­ρε­μα μέσα στη δε­ξα­με­νή της ακρο­δε­ξιάς, θα ενι­σχύ­σει την πο­λι­τι­κή «πυγ­μής» απέ­να­ντι στο κί­νη­μα και τις ρα­τσι­στι­κές και εθνι­κι­στι­κές πτυ­χές της κυ­βερ­νη­τι­κής πο­λι­τι­κής. Ο ου­σια­στι­κός αντί­πα­λός του θα είναι ο κό­σμος και οι αγώ­νες από τα κάτω, που θα πρέ­πει να ορ­γα­νω­θούν με συ­στη­μα­τι­κό­τη­τα και συ­νέ­πεια από τις δυ­νά­μεις της πο­λι­τι­κής Αρι­στε­ράς. Στους μήνες που έρ­χο­νται θα χρεια­στεί να ξε­δι­πλώ­σου­με μια ρι­ζο­σπα­στι­κή και συ­νά­μα μα­ζι­κή πο­λι­τι­κή, που γι’ αυτό ανα­γκα­στι­κά θα πρέ­πει να στη­ρί­ζε­ται σε ενω­τι­κή τα­κτι­κή και με­θο­δο­λο­γία. Με επί­γνω­ση ότι μέσα από αυτήν την επερ­χό­με­νη αντι­πα­ρά­θε­ση θα δια­μορ­φω­θούν και τα πιο ου­σιώ­δη χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά των μελ­λο­ντι­κών πο­λι­τι­κών εξε­λί­ξε­ων.