Η Kατάληψη Tης Καμπούλ Aπό Tους Ταλιμπάν : Aίτια Kαι Προοπτικές

Χοσέ Βέγια

Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύθηκε στις 13 Αυγούστου 2021 στον ιστότοπο της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης «In Defence of Marxism», www.marxist.com, λίγο πριν από την πτώση της Καμπούλ (15 Αυγούστου).

Οι δυνάμεις των Ταλιμπάν καταλαμβάνουν ολόκληρες περιοχές με μια επίθεση σε όλη τη χώρα, καθώς τα αμερικανικά στρατεύματα αποχωρούν από το Αφγανιστάν. Κάποιοι προβλέπουν ότι το καθεστώς-μαριονέτα της Καμπούλ, εγκατεστημένο στην εξουσία από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και τους συμμάχους του, ενδέχεται να καταρρεύσει μέσα σε μόλις ένα μήνα.

Εν τω μεταξύ, ο λαός του Αφγανιστάν αντιμετωπίζει την επικείμενη προοπτική της εκ νέου κυριαρχίας των Ταλιμπάν, βυθίζοντάς τον ξανά στον εφιάλτη της σκοτεινής μαύρης αντίδρασης.

Η επιχείρηση με επικεφαλής τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ πριν από 20 χρόνια θα καταλήξει σε μια απόλυτη ήττα, όπως ακριβώς είχαμε προβλέψει από την αρχή. Λίγο μετά την πτώση της Καμπούλ το 2001, ο Άλαν Γουντς έγραψε τα εξής:

«[Οι] Ταλιμπάν, αν και πληγωμένοι, δεν έχουν καταστραφεί και μπορούν να επιστρέψουν αργότερα, όταν θα αρχίσει να λαμβάνει χώρα η απογοήτευση από τη νέα κυβέρνηση στην Καμπούλ – όπως αναπόφευκτα θα συμβεί».

Αυτή η εκτίμηση, 20 χρόνια αργότερα, αποδείχθηκε 100% ακριβής.
 

Η επίθεση των Ταλιμπάν

Η ταχύτητα της επιθετικής προώθησης των Ταλιμπάν έχει αψηφήσει τις προσδοκίες της κυβέρνησης της Καμπούλ και αποτελεί απόδειξη της έλλειψης κάθε πραγματικής βάσης υποστήριξής της.

Πουθενά οι μάζες δεν συσπειρώθηκαν για την υπεράσπισή της. Πράγματι, απουσίαζαν σε μεγάλο βαθμό από την εξίσωση – παρά το μίσος και το φόβο τους για τους Ταλιμπάν, κανείς δεν πρόκειται να πολεμήσει και να πεθάνει για τα αντιδραστικά μαντρόσκυλα του ιμπεριαλισμού.

Το ίδιο ισχύει και για τον αφγανικό στρατό, του οποίου οι στρατιώτες δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη στο καθεστώς ή στη σάπια και διεφθαρμένη ανώτατη διοίκηση του στρατού του.

Παρά το γεγονός ότι υπερισχύουν των Ταλιμπάν τρεις προς έναν και έχουν επωφεληθεί από την υλική υποστήριξη του αμερικανικού ιμπεριαλισμού εδώ και δεκαετίες, τα αφγανικά στρατεύματα υποχωρούν και παραδίδονται χωρίς μάχη σε πολλές περιοχές, αφήνοντας πίσω τους όπλα και οχήματα, με αποτέλεσμα αυτά να καταλαμβάνονται από τους στασιαστές.

Σε ορισμένες περιοχές, οι Ταλιμπάν μπόρεσαν να διαπραγματευτούν αναίμακτες οπισθοχωρήσεις από τα ανεπαρκώς εξοπλισμένα αφγανικά στρατεύματα και την αστυνομία, επιπροσθέτως με την εξαγορά τοπικών πολέμαρχων και φυλάρχων των χωριών για να αποφύγουν τις συγκρούσεις με τις πολιτοφυλακές των κατοίκων.

Έχοντας ήδη κερδίσει πολλές εδάφη στην ύπαιθρο (όπου είχαν ιστορικά περισσότερη υποστήριξη), οι Ταλιμπάν εισέβαλαν στις πόλεις του Αφγανιστάν, ξεκινώντας από το νότο και τη δύση, και έπειτα επιτέθηκαν στο βορρά.

Εξασφάλισαν τον έλεγχο στη βόρεια περιοχή, η οποία είναι παραδοσιακά εχθρική προς τους Ταλιμπάν. Για παράδειγμα, το Φαϊζαμπάντ στα βουνά Χίντου Κους στα βορειοανατολικά δεν έπεσε ποτέ στους ισλαμιστές όταν κυβέρνησαν τη χώρα τη δεκαετία του 1990, αλλά τώρα βρίσκεται στα χέρια τους.

15 επαρχιακές πρωτεύουσες έπεσαν μέσα σε λίγες μέρες, συμπεριλαμβανομένων των Σαρ-ε-Πολ, Σιμπιργκάν, Αϊμπάκ, Κουντούζ, Ταλογκάν, Πουλ-ι-Χομρί, Φαράχ, Ζαράντζ, Γκαζνί, Χεράτ, Φερούζ Κοχ και Καλ-ι-Νόου.

Η Κανταχάρ, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Αφγανιστάν, με πληθυσμό 600.000 κατοίκων, υποστηρίχθηκε ότι καταλήφθηκε χθες (σ.τ.μ: εννοεί την 12η Αυγούστου) μετά από πολιορκία εβδομάδων. Σε δήλωσή τους, οι Ταλιμπάν ισχυρίστηκαν ότι κατέλαβαν τον έλεγχο του γραφείου του κυβερνήτη, των κεντρικών της αστυνομίας και των βασικών επιχειρησιακών κέντρων σε όλη την πόλη, όπως επίσης και «εκατοντάδες όπλα, οχήματα και πυρομαχικά»

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Χεράτ, η τρίτη μεγαλύτερη πόλη, έχει επίσης καταληφθεί. Ο τοπικός πολέμαρχος και πρώην υπουργός στην κυβέρνηση του Χαμίντ Καρζάι, Ισμαήλ Χαν, γνωστός ως «το λιοντάρι της Χεράτ», ήρθε σε συμφωνία με τους Ταλιμπάν, επιτρέποντας στους τελευταίους να πάρουν την τρίτη πόλη χωρίς να πέσει τουφεκιά.

Πολλοί άλλοι τοπικοί πολέμαρχοι, πάνω στους οποίους στηρίζεται το αδύναμο, υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ καθεστώς, θα εξετάσουν το ενδεχόμενο να αλλάξουν πλευρά καθώς οι Ταλιμπάν συνεχίζουν την προέλασή τους. Και σήμερα (σ.τ.μ: εννοεί την 13η Αυγούστου), ο αφγανικός στρατός έχασε την πόλη Λασκάρ Γκα, πρωτεύουσα της επαρχίας Χελμάντ, μετά από εβδομάδες σκληρών συγκρούσεων – παρά τη συνδρομή της αμερικανικής αεροπορικής υποστήριξης.

Η κυβέρνηση επικεντρώνει τώρα τις προσπάθειές της στην ενίσχυση της άμυνας της Καμπούλ, με τους Ταλιμπάν να βρίσκονται μόλις 50 χιλιόμετρα από τα προάστια της πόλης, καθώς και της Μαζάρ-ι-Σαρίφ και της Κουντούζ στα βορειοδυτικά, την τέταρτη και την έκτη μεγαλύτερη πόλη, αντίστοιχα. Άλλες περιοχές αφήνονται σε μεγάλο βαθμό στην τύχη τους.

Αυτό επέτρεψε στους Ταλιμπάν να έχουν μεγαλύτερα κέρδη με μικρό κόστος. Το Τζαχαράν, η πρωτεύουσα της επαρχίας Γκόουρ, έπεσε σήμερα (σ.τ.μ: εννοεί την 13η Αυγούστου) χωρίς καμία αντίσταση. Το Πουλ-ι-Αλάμ, το Καλάτ και το Τάρινκοτ, οι αντίστοιχες επαρχιακές πρωτεύουσες της επαρχίας Λόουγκαρ, της επαρχίας Ζαμπόλ και της επαρχίας Ορουζγκάν, καταλήφθηκαν αμέσως μετά.

Η προφανής ευκολία με την οποία οι Ταλιμπάν σάρωσαν τη χώρα αποκάλυψε το ψέμα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ σχετικά με την εγκαθίδρυση μιας λεγόμενης δημοκρατίας στο Αφγανιστάν. Έχει αποκαλυφθεί ως ένα εντελώς μισητό καθεστώς μαριονέτα, που στηρίζεται σε αντιδραστικούς και διεφθαρμένους πολέμαρχους και ξιφολόγχες των ΗΠΑ.
 

Η Καμπούλ περικυκλώθηκε

Η πρόσφατη σειρά νικών των Ταλιμπάν προαναγγέλλεται ως «η αρχή του τέλους» για το καθεστώς της Καμπούλ.

Χιλιάδες πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους για να ξεφύγουν από την προέλαση των Ταλιμπάν πλημμύρισαν την Καμπούλ, η οποία βρίσκεται τώρα υπό κατάσταση πολιορκίας.

Οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την Πουλ-ι-Χομρί και την Γκαζνί, δίνοντάς τους τον έλεγχο των αυτοκινητοδρόμων που οδηγούν στην πόλη από τα βόρεια και νοτιοδυτικά και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι προβλέπουν ότι η Καμπούλ θα μπορούσε να πέσει σε διάστημα 30-90 ημερών. Ένας διοικητής των Ταλιμπάν εξήγησε την στρατηγική τους, το να περικυκλώσουν την Καμπούλ και να αποκόψουν την πόλη από την υπόλοιπη χώρα: «Θα περικυκλώσουμε την Καμπούλ όπως το φίδι ανακόντα. Ο έλεγχος της Καμπούλ και του αφγανικού καθεστώτος είναι αναπόφευκτος, ίσως λίγες εβδομάδες μακριά».

Παρά τον όρκο ότι θα προστατεύσουν τον λαό του Αφγανιστάν «με τη βία» αν χρειαστεί, η απελπισία των ιμπεριαλιστών διαψεύδεται από την υπόσχεσή τους για βοήθεια σε οποιοδήποτε μελλοντικό αφγανικό καθεστώς – συμπεριλαμβανομένου ενός υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν – με αντάλλαγμα τη διατήρηση της αμερικανικής πρεσβείας.

Σε αυτό το σημείο, η αμερικανική κυβέρνηση θέλει απλώς να γλιτώσει από τον μεγάλο εξευτελισμό με σκηνές που μοιάζουν με την πτώση της Σαϊγκόν, όπου αναγκάστηκε να απομακρύνει το προσωπικό της πριν οι Βορειοβιετναμέζοι μαχητές καταλάβουν την πρεσβεία της. Αντιμέτωποι με την επιδείνωση της κατάστασης, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα στείλουν 3.000 επιπλέον στρατεύματα στο Αφγανιστάν προκειμένου να επισπεύσουν την αποχώρηση Αμερικανών υπηκόων.

Ενώ ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τζον Κίρμπι ισχυρίστηκε ότι «κανείς δεν εγκαταλείπει το Αφγανιστάν», είναι απόλυτα σαφές ότι οι Αμερικανοί βαδίζουν σε μια πλήρη και βιαστική υποχώρηση – αφήνοντας τους πρώην συμμάχους τους στην Καμπούλ στην γενναιόδωρη ελεημοσύνη των Ταλιμπάν.

Πράγματι, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν διέψευσε γρήγορα τον Κίρμπι, δηλώνοντας ότι το Αφγανιστάν θα πρέπει σύντομα να «πολεμήσει για τον εαυτό του».

Είναι προφανές ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν συμφέρον να επιτύχουν μια διαπραγματεύσιμη διευθέτηση. Έχουν καταλάβει πάνω από το μισό έδαφος του Αφγανιστάν σε σύντομο χρονικό διάστημα και ετοιμάζονται για την αναμέτρηση με την κυβέρνηση της Καμπούλ στην πρωτεύουσα (σ.τ.μ: τελικά η Καμπούλ καταλήφθηκε από τους Ταλιμπάν στις 15 Αυγούστου).

Οι γείτονες του Αφγανιστάν έχουν φαινομενικά αποδεχτεί το αναπόφευκτο της νίκης των Ταλιμπάν. Το Πακιστάν, το οποίο έχει περιθάλψει και υποστηρίζει τους Ταλιμπάν για χρόνια, επιτρέποντάς τους να διατηρήσουν τη δύναμή τους για ακριβώς αυτή τη στιγμή, φημολογείται ότι προετοιμάζεται μυστικά για φιλικές σχέσεις με οποιοδήποτε νέο ισλαμικό καθεστώς.

Το Ιράν παρέμεινε ήσυχο μετά την κατάληψη σημαντικών συνοριακών φυλακίων από τους Ταλιμπάν, αλλά στηρίζει τους Ταλιμπάν σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει καλές σχέσεις μαζί του μετά την υποχώρηση των ΗΠΑ.

Και η Κίνα φιλοξένησε μια υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία των ηγετών των Ταλιμπάν τον Ιούλιο, έχοντας επίγνωση ότι θα χρειαστεί να διατηρήσει τη ροή των εμπορευμάτων μέσω του Αφγανιστάν στο πλαίσιο του εμπορικού σχεδίου της «Ζώνη και Δρόμος», κάτι που απαιτεί τη δημιουργία σχέσεων με το Αφγανιστάν.

Η νίκη βρίσκεται σφιχτά μέσα στα χέρια των Ταλιμπάν, αλλά αυτό δε σημαίνει το άνοιγμα μιας περιόδου σταθερότητας. Η βαρβαρότητα που περιμένει τον λαό του Αφγανιστάν οφείλεται αποκλειστικά στις ενέργειες του ιμπεριαλισμού.

Παρά την άρνηση των ισχυρισμών για θύματα άμαχου πληθυσμού, υπάρχουν αυξανόμενες αναφορές ότι οι Ταλιμπάν διαπράττουν βασανιστήρια και εκτελέσεις σε επανακατειλημμένα εδάφη: ξεκινώντας από αιχμάλωτους στρατιώτες και εξέχοντα πρόσωπα από το καθεστώς της Καμπούλ.

Για παράδειγμα, ο Ντάουα Χαν Μεναπάλ, επικεφαλής του Κυβερνητικού Κέντρου Μέσων Ενημέρωσης και Πληροφοριών, δολοφονήθηκε πρόσφατα, όπως επίσης και πολλοί δημοσιογράφοι, κυβερνητικοί γραφειοκράτες, δικαστές και άλλα δημόσια πρόσωπα, προκειμένου να εξαλειφθούν αντίπαλοι των Ταλιμπάν που δεν υποστηρίζουν την εξουσία τους.

Έχει επίσης αναφερθεί ότι οι Ταλιμπάν ετοιμάζονται να επαναλάβουν τη σκληρή θρησκευτική πολιτική τους. Στην Μπαλχ, στα βόρεια, έχουν εκδοθεί φυλλάδια για τους πολίτες που «ενθαρρύνουν» τις γυναίκες να παραμείνουν στο σπίτι και να μην πηγαίνουν σχολείο. Αλλού, οι γυναίκες φέρονται να έχουν απομακρυνθεί βίαια από τις δουλειές τους στον τραπεζικό τομέα και στη δημόσια διοίκηση.

Εκατοντάδες χιλιάδες απλοί Αφγανοί τρομοκρατούνται με την προοπτική της κυριαρχίας των Ταλιμπάν, εξ ου και η έξοδος των προσφύγων προς την Καμπούλ. Οι δρόμοι των πρόσφατα καταληφθέντων επαρχιακών πρωτευουσών φέρονται να είναι εγκαταλελειμμένοι, οι πληθυσμοί είτε έχουν φύγει είτε κρύβονται στα σπίτια τους, περιμένοντας με αγωνία τι θα ακολουθήσει.
 

Μια καταστροφή του ιμπεριαλισμού

Αυτός ο πόλεμος δεν μπορούσε ποτέ να νικηθεί από τους ιμπεριαλιστές και έχει εκθέσει και επιταχύνει τη σχετική παρακμή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην παγκόσμια σκηνή.

Το 2010, ο Άλαν Γουντς εξήγησε:

«Η αλήθεια είναι ότι χρόνια κατοχής δεν έλυσαν τίποτα. Οι Ταλιμπάν έχουν σχεδόν απεριόριστα αποθέματα ανθρώπινου δυναμικού και χρημάτων (μέσω του επικερδούς εμπορίου ναρκωτικών). Έχουν ασφαλή καταφύγια στο Πακιστάν και την υποστήριξη σημαντικού τμήματος του πακιστανικού στρατού και κράτους.

«Μια ήττα στο Αφγανιστάν θα ήταν καταστροφή. Θα σήμαινε ταπείνωση για τη Δύση και για το ΝΑΤΟ. Ακόμη και ο πιο περιορισμένος στόχος του πολέμου – να αρνηθεί [στους ισλαμιστές] μια ασφαλή βάση για τις επιχειρήσεις τους, θα αποτύχει…

«Όπως πάντα τα πραγματικά θύματα θα είναι ο αφγανικός λαός, που απειλείται με κατάρρευση στη βαρβαρότητα. Οι Αφγανοί μισούν τον ξένο εισβολέα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι υποστηρίζουν τους Ταλιμπάν. Πολλοί Αφγανοί θα ήθελαν να απαλλαγούν από τους Ταλιμπάν, αλλά δεν βλέπουν καμία εναλλακτική λύση».

Αυτές οι λέξεις, που γράφτηκαν πριν από μια δεκαετία, περιγράφουν τέλεια την τρέχουσα κατάσταση.

Οι ΗΠΑ ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να διατηρήσουν τα συμφέροντά τους στο Αφγανιστάν ρίχνοντας από την εξουσία τους Ταλιμπάν (που ήταν το τερατώδες δημιούργημα των ιμπεριαλιστών εξ αρχής) και εγκαθιστώντας ένα σταθερό καθεστώς που θα μπορούσε να το ελέγχει «δεμένο με λουρί».

Μετά από άλλες δύο δεκαετίες πολέμου, δεν έχουν καταφέρει απολύτως τίποτα, εκτός από περαιτέρω εξαθλίωση και καταστροφή.

Είναι πιθανό ότι η τελική αντίσταση στην Καμπούλ, θα είναι πιο αιματηρή και πιο παρατεταμένη από τις συγκρούσεις που έλαβαν χώρα αλλού. Αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι η νίκη είναι με το μέρος των Ταλιμπάν.

Αυτή η καταστροφή, και η δυστυχία που έρχεται, είναι προϊόντα του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού. Επιπλέον, η εμπειρία των τελευταίων 20 ετών απέδειξε ότι η απομάκρυνση των Ταλιμπάν από τον ξένο ιμπεριαλισμό θα μπορούσε να έχει μόνο αντιδραστικές συνέπειες.

Τελικά, μόνο οι μάζες του Αφγανιστάν και οι ταξικοί αδελφοί και αδελφές τους στην περιοχή μπορούν να δώσουν ένα τέλος στην ηγεμόνευσή τους από τον ιμπεριαλισμό, τους Ταλιμπάν και τους πολέμαρχους.

Το τέλος της βαρβαρότητας που καταστρέφει το Αφγανιστάν δεν μπορεί ποτέ να έρθει από τις ιμπεριαλιστικές ξιφολόγχες. Μόνο μέσω της ενιαίας ταξικής πάλης των αγροτών και των εργατών του Αφγανιστάν και της ευρύτερης περιοχής, για την ανατροπή του καπιταλισμού μέσω μιας σοσιαλιστικής επανάστασης, μπορεί να τελειώσει η ταλαιπωρία που αναγκάζεται να υπομείνει ο αφγανικός λαός.

Συγγραφέας: Χοσέ Βέγια
Μεταφραστής: Κωνσταντίνος Αυγέρος