106 Χρόνια Από Την Οκτωβριανή Επανάσταση

 ΟΚΔΕ

 

Η Ρώσικη επανάσταση ήταν αποτέλεσμα αντικειμενικών συνθηκών αλλά και υποκειμενικών παραγόντων. Η ρώσικη αστική τάξη ήταν ανίκανη να προχωρήσει (όπως στη Δύση) στην αστικοδημοκρατική επανάσταση και να λύσει βασικά προβλήματα (αγροτικό ζήτημα, εκβιομηχάνιση και εκδημοκρατισμός), με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται τα προβλήματα όλων των χαμηλών κοινωνικών τάξεων (εργάτες, φτωχοί αγρότες) και να κυριαρχεί η εξαθλίωση. Η κατάσταση για τις λαϊκές μάζες χειροτέρεψε δραματικά με την είσοδο της Ρωσίας στον Α′ Π.Π. Οι συνθήκες αυτές συνδυάστηκαν με τη δράση του επαναστατικού κόμματος (Μπολσεβίκοι), επιφέροντας τη νικηφόρο έκβαση της επανάστασης. 

 

Οι ρίζες της επανάστασης (1917) βρίσκονται στην επανάσταση του 1905, κατά την οποία δημιουργήθηκαν μαζικά σοβιέτ (συμβούλια εργατών). Παρά την ήττα του, το 1905 έκανε τον Λέον Τρότσκι (πρόεδρος του σοβιέτ της Πετρούπολης) και το μπολσεβίκικο κόμμα να συμπεράνουν ότι η δυναμική της επανάστασης βρίσκεται στα σοβιέτ. Ο Τρότσκι κατάλαβε επίσης ότι η μόνη τάξη που θα μπορούσε να λύσει τα προβλήματα της ρωσικής κοινωνίας και να ηγηθεί της επανάστασης ήταν η εργατική τάξη (θεωρία Διαρκούς Επανάστασης). 

Αντίθετα, οι ρεφορμιστές (Μενσεβίκοι) πίστευαν ότι το επόμενο και αναγκαίο στάδιο έξέλιξης για τη ρώσικη κοινωνία δεν ήταν ο σοσιαλισμός αλλά η αστική δημοκρατία (την ίδια άποψη θα επέβαλε αργότερα η σταλινική γραφειοκρατία στα Κομμουνιστικά Κόμματα, οδηγώντας σε προδοσίες και ήττες). Ο Λένιν και το κόμμα των μπολσεβίκων, μέχρι τον Απρίλη 1917, συμφωνούσε ότι ο χαρακτήρας της επανάστασης θα ήταν αστικός. Διαφοροποιούνταν όμως από Μενσεβίκους γιατί καταλάβαινε ότι η ρώσικη μπουρζουαζία ήταν ανίκανη να την πραγματοποιήσει, άρα η ραχοκοκαλιά της αστικής επανάστασης θα αποτελούνταν από τους αγρότες (η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού) και το προλεταριάτο («δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς»). Οι απόψεις αυτές θα μεταβληθούν ριζικά από τον Λένιν τον Απρίλιο του 1917 («Θέσεις του Απρίλη»), και θα υιοθετήσει ουσιαστικά τις απόψεις του Τρότσκι. 

Η πρώτη φάση της Επανάστασης ξεκινά τον Φεβρουάριο 1917. Οι ήττες του ρώσικου στρατού, οι νεκροί στρατιώτες και η πείνα στις πόλεις προκάλεσαν μαζικές απεργίες και διαδηλώσεις, οι οποίες καταλήγουν να ζητούν την απομάκρυνση του Τσάρου Νικόλαου Β΄. Η αποφασιστικότητα των μαζών, οι απεργίες διαρκείας, η επαφή και συμφιλίωση με τους φαντάρους και η σημαντικότατη συμβολή των γυναικών εργατριών, που ήταν και από τα πιο καταπιεσμένα κομμάτια του προλεταριάτου, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο κατά την πρώτη φάση της επανάστασης. Ο Τσάρος αναγκάζεται να παραιτηθεί τον Μάρτιο. Με την πτώση του τσαρισμού, οι Μενσεβίκοι, προδίδοντας το προλεταριάτο, παρέδωσαν την εξουσία στη μπουρζουαζία και σχημάτισαν την προσωρινή κυβέρνηση υπό τον πρίγκηπα Γκεόργκι Λβοφ. Παράλληλα, το δίκτυο των Σοβιέτ εξαπλωνόταν και ήταν αυτό που ασκούσε ουσιαστικά εξουσία. Η «δυαδική εξουσία» δεν θα μπορούσε να συνεχίσει πολύ. Η μία τάξη θα έπρεπε να υπερισχύσει της άλλης. 

Με την επιστροφή του Λένιν και τις «Θέσεις του Απρίλη» διορθώνονται οι αδυναμίες και τα λάθη της πολιτικής των Μπολσεβίκων την προηγούμενη περίοδο (που έγιναν υπό την καθοδήγηση των Στάλιν, Κάμενεφ κ.ά.) και το κόμμα επανεξοπλίζεται. Τον Απρίλη ξεσπά νέα κρίση. Οι στρατιώτες της Πετρούπολης δηλώνουν ότι αναγνωρίζουν μόνο τη σοβιετική εξουσία. Τον Μάη, ο Τρότσκι επέστρεψε στην επαναστατημένη Ρωσία από την εξορία. Τον Ιούλιο ξέσπασε νέα εξέγερση, με μια ένοπλη διαδήλωση να απαιτεί από τα σοβιέτ να καταλάβουν την εξουσία. Οι Μενσεβίκοι κάλεσαν τον στρατό να αντιταχθεί στους διαδηλωτές. Ένας νέος γύρος αιματηρών συγκρούσεων ξεκίνησε. Το κίνημα όμως δεν είχε ακόμα ωριμάσει πολιτικά και ήλπιζε στους Μενσεβίκους. Τα «Ιουλιανά» ηττώνται και σημαντικά στελέχη (Λένιν, Ζινόβιεφ, Τρότσκι κ.ά.) κρύβονται ή φυλακίζονται. Κι όμως, η ήττα αποδείχτηκε σημαντικότατο μάθημα καθώς φανερώθηκε ο ρόλος των ρεφορμιστών και οι Μπολσεβίκοι ισχυροποίησαν τους δεσμούς τους με αγρότες-στρατιώτες. Έχοντας πετύχει μια πρώτη νίκη, οι αντεπαναστάτες θέλησαν να πετύχουν και τη διάλυση του Σοβιετικού καθεστώτος, πράγμα που μόνο μέσω ενός πραξικοπήματος θα πετύχαιναν. Προγραμμάτισαν έτσι το πραξικόπημα του Κορνίλοφ (υποψήφιος πραξικοπηματίας ήταν και ο Κερένσκι, πρωθυπουργός από τον Ιούλιο) για τα τέλη Αυγούστου. Τα Σοβιέτ δημιούργησαν τη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή και παρέλυσαν την αντεπανάσταση. Λένιν και Τρότσκι επέμειναν στην ανάγκη της κατάληψης της εξουσίας, καθώς οι συνθήκες ήταν πλέον ώριμες. Οι αντεπαναστάτες, αδύναμοι πλέον, προσπάθησαν ποικιλοτρόπως να ανακόψουν την επανάσταση. Στις 26 Οκτωβρίου έπεσαν τα Χειμερινά Ανάκτορα και οι εργάτες πήραν την εξουσία. 

Η ήττα των υπόλοιπων επαναστάσεων κατά το επαναστατικό κύμα 1917-1923 απομόνωσε τη Ρωσία και συνέβαλε στην ανάδειξη και επικράτηση ενός γραφειοκρατικού στρώματος, που σφετερίστηκε την πολιτική εξουσία από τα Σοβιέτ, με ηγέτη τον Στάλιν. Έτσι καταργήθηκε η εργατική δημοκρατία και εκφυλίστηκε το πρώτο εργατικό κράτος. Παρ’ όλα αυτά, οι κατακτήσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης έδειχναν και συνεχίζουν να δείχνουν τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν οι εργάτες όλου του κόσμου για να απαλλαγούνα από τη βαρβαρότητα του καπιταλισμού και του πολέμου. Η παράδοση και η συνέχεια του επαναστατικού μαρξισμού και λενινισμού διαφυλάχθηκε από την Αριστερή Αντιπολίτευση και την 4η Διεθνή, με ηγέτη τον Λ. Τρότσκι.