Το Μεγαλείο Της Προσωπικής Πάλης

 ΤΟ ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

 

O άξονας είναι η τραγική πορεία του Τρότσκι και της οικογένειάς του στην εξορία ενώ καταδιώκεται από τις αστικές κυβερνήσεις, τον σταλινισμό και τον ανερχόμενο φασισμό.

Πριν από δύο χρόνια, είχαμε αναγγείλει την έκδοση του βιβλίου «Ο άοπλος προφήτης» από τις Εκδόσεις Κουκκίδα, που αποτελούσε το δεύτερο μέρος της μεγάλης τριλογίας του Ισαάκ Ντόιτσερ και προκάλεσε το ενδιαφέρον μιας σημαντικής μερίδας του αναγνωστικού κοινού της Αριστεράς και όχι μόνο.

Σήμερα κυκλοφόρησε για πρώτη φορά, μεταφρασμένο από τον ίδιο μεταφραστή (τον υποφαινόμενο) και το τρίτο μέρος της τριλογίας, «Ο απόβλητος προφήτης», από τις Εκδόσεις Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη.

Η τριλογία έχει ως άξονα τη ζωή και την πολιτική διαδρομή του Λέοντα Τρότσκι, όμως ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει παράλληλα ένα μοναδικό πανόραμα των τριών αντίστοιχων περιόδων της Ιστορίας του επαναστατικού μαρξιστικού κινήματος:

α) την προεπαναστατική, που ολοκληρώνεται με την Οκτωβριανή Επανάσταση και τον εμφύλιο πόλεμο στη Σοβιετική Ρωσία, «Ο ένοπλος προφήτης» (1879-1921)

β) τη μετεπαναστατική, που κυριαρχείται από την εσωκομματική πάλη στο κυβερνών κόμμα των μπολσεβίκων, Ο άοπλος προφήτης» (1921-1929)

γ) την επικράτηση του σταλινισμού, με την παράλληλη άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη, «Ο απόβλητος προφήτης» (1929-1940).

Πιο συγκεκριμένα, στον «Απόβλητο προφήτη», ο άξονας είναι η τραγική πορεία του Τρότσκι και της οικογένειάς του στην εξορία (από την άφιξή του στην Κωνσταντινούπολη τον Φεβρουάριο του 1929 μέχρι τη δολοφονία του στο Κογιοακάν του Μεξικού τον Αύγουστο του 1940), ενώ καταδιώκεται από τις αστικές κυβερνήσεις, τον σταλινισμό και τον ανερχόμενο φασισμό. Παράλληλα ο Ντόιτσερ παρουσιάζει μια σειρά από μοναδικές αναλύσεις για τις πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις της δεκαετίας του 1930 που σήμερα αποκτούν εξαιρετικό ενδιαφέρον καθώς οξύνονται και πάλι οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού.

Στο πρώτο πλάνο βρίσκονται οι εξελίξεις στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ, από την οριστική επικράτηση της σταλινικής φράξιας με την ονομαζόμενη «αριστερή στροφή», μέχρι την επιβολή της μονοκρατορίας του Στάλιν πάνω στην ίδια του τη φράξια και την εξαπόλυση των Μεγάλων Εκκαθαρίσεων. Γεγονότα που διαδραματίζονται μέσα στις κοινωνικές ανατροπές της βίαιης κολεκτιβοποίησης και εκβιομηχάνισης της χώρας, των πενταετών πλάνων και των βαθιών τραυμάτων που προκάλεσαν στην κοινωνία της ΕΣΣΔ. Φωτίζεται η καταλυτική επίδραση που είχαν η ναζιστική άνοδος στη Γερμανία και η συντριβή του γερμανικού εργατικού κινήματος στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα, στο κόμμα των μπολσεβίκων και στην ίδια την Αριστερή Αντιπολίτευση.

Ο συγγραφέας μάς δίνει το κλειδί για να κατανοήσουμε τις αιτίες της πολιτικής αφωνίας της εργατικής τάξης στην ΕΣΣΔ όλες τις επόμενες δεκαετίες. Τον λόγο για τον οποίο αυτή η τάξη εξακολούθησε να παραμένει απαθής, μια «τάξη καθ’ εαυτήν» και όχι μια «τάξη για τον εαυτό της», ακόμη και μπροστά στην επαπειλούμενη κατάρρευση του καθεστώτος και την καπιταλιστική παλινόρθωση. Από την άλλη πλευρά το βαθύ τραύμα που προκάλεσε η βίαιη κολεκτιβοποίηση στην αγροτιά ποτέ δεν επουλώθηκε μέχρι την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1990.

Στο δεύτερο πλάνο παρουσιάζονται η άνοδος και η επικράτηση του ναζισμού στη Γερμανία και η πορεία της ανθρωπότητας προς τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η επανεξέταση των γεγονότων και των βαθύτερων κοινωνικών αιτιών της ανόδου και της επικράτησης του ναζισμού στη Γερμανία και την Ευρώπη επίσης αποκτά σήμερα εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς βρισκόμαστε μπροστά σε μια ραγδαία άνοδο της Ακροδεξιάς στις περισσότερες χώρες του αναπτυγμένου καπιταλισμού και μια ανάδυση νεοφασιστικών κινημάτων, ενώ διαγράφεται όλο και πιο απειλητικά ο κίνδυνος μιας νέας παγκόσμιας, κατακλυσμιαίας, ιμπεριαλιστικής σύρραξης. Είναι γεγονός ότι η θεωρία του Τρότσκι για τον φασισμό έχει, εν τω μεταξύ, παρουσιαστεί με έναν ολοκληρωμένο και συστηματικό τρόπο από τον Ερνέστ Μαντέλ. Ομως στην παρουσίασή της από τον Ντόιτσερ στον «Απόβλητο προφήτη», φωτίζεται με έναν εξαιρετικά επεξηγηματικό τρόπο, καθώς γίνεται σε συνάρτηση με τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις που ταυτόχρονα λάμβαναν χώρα στη Γερμανία.

Στον «Απόβλητο προφήτη», ο Ντόιτσερ διερευνά επίσης τη διαμόρφωση του πυρήνα της θεωρίας του Τρότσκι για το επαναστατικό και το εργατικό κίνημα, κάτω από την επίδραση τόσο των κοσμοϊστορικών γεγονότων της δεκαετίας του 1930, όσο και της εμπειρίας του από τη διαρκή πάλη του ίδιου να παρέμβει δυναμικά σε αυτά και να τα επηρεάσει. Αναδεικνύει δηλαδή τη διαδρομή της σκέψης του που κατέληξε στη σταθερή παραδοχή του για την αναγκαιότητα δημιουργίας της Τέταρτης Διεθνούς και στην πάγια θέση του για την «άνευ όρων» υπεράσπιση του εργατικού κράτους της ΕΣΣΔ απέναντι στην ιμπεριαλιστική εισβολή, παρά τις γραφειοκρατικές του παραμορφώσεις.

Ο «Απόβλητος προφήτης» αποδίδει με μοναδικό τρόπο το μεγαλείο της προσωπικής πάλης, την προσωπική πορεία του Τρότσκι στα «μαύρα σκοτάδια της κόλασης» του σταλινισμού και του φασισμού, στην εφιαλτική ατμόσφαιρα του πλησιάσματος του μεγάλου πολέμου. Σήμερα, τρεις δεκαετίες μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και την παλινόρθωση του καπιταλισμού, με την κλιματική αλλαγή να απειλεί την ύπαρξη της ανθρωπότητας, με την κλιμάκωση των ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων και την εμφάνιση των πανδημιών, οι θέσεις και η πάλη του Τρότσκι για τη διεθνιστική οργάνωση των εργαζομένων και για τη σοσιαλιστική διέξοδο αποκτούν και πάλι μια δραματική επικαιρότητα.

Η ιστορική αφήγηση συνοδεύεται, όπως και στο προηγούμενο έργο, από μια τεράστια σε όγκο και αρτιότητα τεκμηρίωση, που βασίζεται σε έρευνα στα αρχεία, στη σχετική βιβλιογραφία, στις εφημερίδες και στα περιοδικά της εποχής, αλλά ακόμη και σε μοναδικές προφορικές μαρτυρίες πολλών σύγχρονών του αυτοπτών που είχαν μέχρι τότε επιβιώσει.

📌 Η επιμελήτρια του κειμένου, η κ. Φλώρα Βρανίκου, εκτός από τις φιλολογικές διορθώσεις και παρατηρήσεις της, αντιπαρέβαλε την ελληνική μετάφραση με την αντίστοιχη γαλλική, ώστε να βελτιωθεί σημαντικά η απόδοση στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου αγγλικού κειμένου. Η Μαρία Δικαίου φιλοτέχνησε τη μακέτα του εξωφύλλου. Πρέπει επίσης να ευχαριστήσουμε τον Χρήστο Νομίδη για την καθοριστική συμβολή του στη συνολική, καλαίσθητη και ελκυστική για τον αναγνώστη/στρια εμφάνιση του βιβλίου.

 Νίκος Ταμβακλής - Πηγή : Εφημερίδα Των Συντακτών