Και αυτό το καλοκαίρι, οι μεγάλες εταιρείες ηλεκτρισμού ανακοίνωσαν αυξήσεις που φτάνουν το 8% τον Ιούνιο, ενώ προαναγγέλλουν μεγαλύτερες αυξήσεις για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Οι λογαριασμοί του ρεύματος έχουν γίνει ένα δυσβάσταχτο βάρος για χιλιάδες νοικοκυριά που αδυνατούν να τους αποπληρώσουν. Τα ληξιπρόθεσμα χρέη για το ρεύμα αυξήθηκαν 40% από το 2023, φτάνοντας τα 3,4 δισ. ευρώ. Σύμφωνα επίσης με παλαιότερη έρευνα της ένωσης καταναλωτών «ΕΚΠΟΙΖΩ», το 1/3 των ερωτηθέντων δήλωσε ότι αντιμετώπισαν κάποιο πρόβλημα υγείας λόγω αδυναμίας να θερμάνουν επαρκώς το σπίτι τους τον χειμώνα. Επιπρόσθετα, στην ίδια έρευνα, ένας στους πέντε ερωτηθέντες δήλωσε ότι είχε τουλάχιστον μία διακοπή ρεύματος λόγω αδυναμίας πληρωμής των λογαριασμών ρεύματος.
Που οφείλεται η ακρίβεια;
Η κυβέρνηση και οι εταιρείες ηλεκτρισμού έχουν δικαιολογήσει με πολλούς τρόπους την αύξηση των τιμών στο ρεύμα: πόλεμος στην Ουκρανία, αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, πληθωρισμός, άπνοια, συννεφιά κ.α. Αυτοί οι λόγοι έχουν συμβάλει μόνο σε έναν μικρό βαθμό στη συνεχιζόμενη ακρίβεια στο ρεύμα. Η πραγματική αιτία είναι το προκλητικό πανηγύρι κερδοσκοπίας των μεγαλύτερων εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας. Η κερδοσκοπία αυτή καλύπτεται, με την βοήθεια της κυβέρνησης, πίσω από ένα πολύπλοκο σύστημα καθορισμού της τιμής του ρεύματος, που μόνο στόχο έχει να συγκαλύψει αυτό το έγκλημα από τους εργαζόμενους και τα πλατύτερα λαϊκά στρώματα.
Σε παλαιότερα άρθρα μας είχαμε εξηγήσει πιο αναλυτικά τα αίτια για την αύξηση στις τιμές του ρεύματος. Αξίζει εδώ να αναφερθούμε συνοπτικά σε ένα τμήμα αυτού του πολύπλοκου μηχανισμού κερδοσκοπίας, στον μηχανισμό καθορισμού της χονδρικής τιμής ρεύματος. Οι τιμές χονδρικής ρεύματος καθορίζονται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΧΕ), που ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2018, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Στο ΧΕ, οι ηλεκτροπαραγωγοί κάνουν προσφορές για πώληση ρεύματος. Το σύστημα του ΧΕ επιλέγει τις φθηνότερες από αυτές τις τιμές μέχρι να καλυφθεί η ζήτηση σε ρεύμα για την ημέρα.
Η τελική χονδρική τιμή του ρεύματος ωστόσο, καθορίζεται, όχι από το άθροισμα του κόστους των πηγών από τις οποίες παράχθηκε το ρεύμα, αλλά από την πηγή με την υψηλότερη τιμή. Αν για παράδειγμα παραχθούν 100 μονάδες ενέργειας από 2 πηγές και η πρώτη πηγή δίνει 90 μονάδες ενέργειας με 10 ευρώ και η δεύτερη 10 μονάδες ενέργειας με 200 ευρώ τότε το συνολικό ρεύμα θα τιμολογηθεί με 200 ευρώ ανά μονάδα ενέργειας. Η πώληση λοιπόν αυτών των 100 μονάδων ενέργειας θα κοστίζει: 100 μονάδες Χ 200 ευρώ = 20.000 ευρώ αντί για το πραγματικό τους κόστος που είναι 90 μονάδες Χ 10 ευρώ + 10 μονάδες Χ 200 ευρώ = 2.900 ευρώ. Δηλαδή στο συγκεκριμένο παράδειγμα μιλάμε για ένα υπερκέρδος 17.100 ευρώ.
Αυτό το υποθετικό σενάριο δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα καθώς το 60% περίπου των πηγών ηλεκτροδότησης είναι ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας), για τις οποίες το κόστος ηλεκτροπαραγωγής είναι σχεδόν μηδενικό. Ο λόγος που αυτό δεν οδηγεί σε χαμηλή τιμή χονδρικής είναι γιατί η τελευταία καθορίζεται από την ακριβότερη πηγή, που είναι συνήθως το φυσικό αέριο, το οποίο δεν ξεπερνά το 40% των πηγών ηλεκτροδότησης.
Βέβαια, οι προσφορές που κάνουν οι εταιρείες στο ΧΕ δεν ταυτίζονται με το κόστος ηλεκτροπαραγωγής. Αν το κόστος ηλεκτροπαραγωγής της μίας πηγής είναι 1 ευρώ ανά μονάδα ενέργειας, η εταιρεία παραγωγής ενέργειας θα κάνει προσφορά 1,5 ευρώ στο ΧΕ για να βγάλει επιπλέον κέρδος.
Με τον μηχανισμό που περιγράψαμε παραπάνω, ακόμη και αν υπήρχε ελεύθερος ανταγωνισμός, οι εταιρείες παραγωγής ενέργειας θα εξασφάλιζαν υπερκέρδη. Ωστόσο, εδώ δεν έχουμε ελεύθερο ανταγωνισμό, αλλά ένα καρτέλ μεγάλων εταιρειών ενέργειας (ΔΕΗ, Protergia και ΗΡΩΝ κατέχουν πάνω από το 81% της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας), οι οποίες μπορούν εύκολα να συνεννοούνται εκ των προτέρων τις τιμές που θα δηλώσουν στο ΧΕ ώστε να βγάλουν ακόμη μεγαλύτερα κέρδη.
Μετά έρχεται η σειρά των παρόχων ενέργειας να αγοράσουν σε τιμή χονδρικής και να πουλήσουν ακριβότερα στον καταναλωτή σε τιμή λιανικής. Στην περίπτωση της Ελλάδας βέβαια, οι βασικοί ηλεκτροπαραγωγοί είναι ταυτόχρονα και οι βασικοί πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας. Οπότε μετά την αρχική απάτη για τον καθορισμό της τιμής χονδρικής τιμής ρεύματος, οι μαυραγορίτες του ρεύματος προσθέτουν ένα ακόμα «καπέλο» πάνω στην τελική λιανική τιμή που θα πληρώσουν τα νοικοκυριά.
Πως θα εξασφαλίσουμε φτηνό ρεύμα
Με τον τρόπο που περιγράψαμε παραπάνω, οι μεγάλες εταιρείες ενέργειας έχτισαν ένα «success story», ληστεύοντας τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα και αποκομίζοντας προκλητικά κέρδη. Η ΔΕΗ σημείωσε λειτουργικά κέρδη 1,8 δισ. το 2024 και η Protergia του Μυτιληναίου είχε λειτουργικά κέρδη που ξεπερνούσαν το 1 δισ. ευρώ την ίδια χρονιά, ενώ φιλοδοξεί να αυξήσει την ετήσια κερδοφορία της στα 2 δισ. μέχρι το 2028.
Απέναντι σε αυτό το όργιο κερδοσκοπίας και τσακίσματος των λαϊκών νοικοκυριών, οι ηγεσίες του εργατικού κινήματος προτείνουν μέτρα «ασπιρίνες» που δεν αγγίζουν την καρδιά του προβλήματος: την καπιταλιστική ιδιοκτησία. Το εργατικό κίνημα πρέπει να προβάλει το αίτημα για την άμεση απαλλοτρίωση των κερδοσκόπων της ενέργειας χωρίς καμία αποζημίωση και την απαλλοτρίωση περιουσιακών στοιχείων των βασικών μετόχων αυτών των εταιρειών που θα αναλογεί στο μέγεθος της κλοπής. Αυτό το ποσό θα πρέπει να καθοριστεί από μία επιτροπή που θα απαρτίζεται από αντιπροσώπους των μαζικών εργατικών οργανώσεων, των εργαζόμενων αυτών των εταιρειών και ειδικών στον τομέα της ενέργειας. Το ποσό που θα συγκεντρωθεί θα πρέπει να αξιοποιηθεί για να αποζημιωθούν οι λαϊκές οικογένειες που έπεσαν θύματα αυτών των αρπακτικών. Αυτές οι διεκδικήσεις βέβαια έχουν νόημα μόνο στα πλαίσια του ευρύτερου αναγκαίου αγώνα την άνοδο στην εξουσία μιας εργατικής κυβέρνησης που θα εφαρμόσει ένα ολοκληρωμένο αντικαπιταλιστικό-σοσιαλιστικό πρόγραμμα.
Ηλίας Κυρούσης
Πηγή : marxismos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου