ΠΑΝΘΗΡΑΣ *29 : ΠΡΩΤΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΑΝΘΗΡΑΣ *29

 Το 1894 για πρώτη φορά στην Ελλάδα γιορτάζεται η Εργατική Πρωτομαγιά από όλους τους σοσιαλιστές που δρούσαν τότε. Την χρονιά αυτή ήρθε στην Αθήνα και ο Πλάτωνας Δρακούλης (1) και πήρε μέρος στην εργατοσοσιαλιστική συγκέντρωση  της Πρωτομαγιάς.

Η κίνηση που έγινε από τους σοσιαλιστικούς ομίλους για το γιορτασμό της Πρωτομαγιάς έβαλε την αστυνομία και την εισαγγελία σε μπελάδες. Ακόμα και οι εφημερίδες της Αθήνας από την προπαγάνδα που είχε γίνει αναγκάστηκαν να αναγγείλουν την συγκέντρωση.

Έτσι η εφημερίδα Ακρόπολις στο πρωτομαγιάτικο φύλλο της έγραφε :

«Σήμερον την 5 μ.μ. θα γίνει εν τω Στάδιω η συγκέντρωσις των εν Αθήναις και Πειραιεί σοσσιαλιστών. Την ανάπτυξιν των αρχών του σοσιαλισμού θα κάμη ο κ. Πλάτων Δρακούλης….. Η αστυνομία αφ’ετέρου έλαβε τα κατάλληλα μέτρα προς ήρεμον διεξαγωγήν της συγκεντρώσεως…».

Από τις τέσσερις το απόγευμα μαζεύτηκε αρκετός εργατικός κόσμος στο Στάδιο και μάλιστα πολλές γυναίκες (η εφημερίδα Ακρόπολις τους υπολόγιζε σε 1000).

Πρώτος μίλησε ο Πλ. Δρακούλης. Ο λόγος του ήταν «συνετός». Έκανε διάλεξη κυρίως πάνω στο ιστορικό της εργατικής Πρωτομαγιάς. Δεύτερος μίλησε ο Στ. Καλλέργης (2). Ο λόγος του ήταν πολεμικός και γεμάτος μίσος κατά της πλουτοκρατίας. Με δυνατή φωνή ανέπτυξε το σοσιαλιστικό πρόγραμμα που για πρώτη φορά ακούστηκε σε δημόσιο τόπο. Να μια περικοπή από το λόγο του :

«Ποιοι είμεθα και τι θέλομεν ; Είμεθα σοσιαλισταί και θέλομεν επί του παρόντος την βελτίωσιν της θέσεως των εργατών και την διάδοσιν της ιδέας της εντελούς χειραφετήσεως αυτών εν τω μέλλοντι. Δια την επιτυχίαν δε του σκοπού μας θα ζητήσωμεν κατ’ αρχάς με ειρηνικά μέσα, εάν δε δεν το κατορθώσωμεν, δια πάσης θυσίας θα φροντίσωμεν να πραγματοποιήσωμεν τους σκοπούς μας…».

Ύστερα μίλησε ο Ευάγγελος Μαρκαντωνάτος, φοιτητής της Νομικής, που στο λόγο του ήταν φωτιά και λαύρα. Και τελευταίος μίλησε ο Δ. Γραμματικός που τόνισε την ανάγκη μόρφωση των εργατών.

Η συγκέντρωση έκανε δεκτό το παρακάτω ψήφισμα :

« Προς την Κυβέρνησις της Ελλάδος

Συνελθόντες σήμερον 1^η Μαίου του 1894 έτους, ημέρα Κυριακή και ώρα 5^ην μ.μ πάντες οι διεθνείς Σοσιαλιστές και εν γένει πάντες οι υπό μισθόν ευρισκόμενοι και πάσχοντες εργάται Αθήνων – Πειραιώς, αποφασίζομεν και ψηφίζομεν τα εξής :

Α) Την Κυριακή να κλείωνται τα καταστήματα καθ’όλην την ημέραν και οι εργάται ν’ αναπαύονται.

Β) Οι εργάται να εργάζονται επί 8 ώρας την ημέρα και να απαγορευθεί η εργασία εις τους ανηλίκους.

Γ) Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανίκανους προς συντήρησιν αυτών και της οικογένειας των.

Δ) Να καταργηθούν οι θανατικές ποινές

Ε) Να καταργηθή η δια χρέη η προσωπική κράτηση και

Ζ) Ανατίθεται εις τους διευθυντάς των σοσιαλιστικών εφημερίδων του παρόντος ψηφίσματος εις την Κυβερνήσιν, επί τη βάσει του οποίου παρακαλείται αυτή να συντάξη νομοσχέδια και υποβάλη ταύτα εις την Βουλή προς ψήφισιν κατά την άμεσως συγκληθησομένην αυτής συνόδου.

« Αθήναι, 1^η Μαίου 1894 »

Να η συνέχεια…. Μερικές μέρες μετά ο Καλλέργης, την ώρα που συνεδρίαζε η Βουλή, από το δημοσιογραφικό θεωρείο άρχισε να διαβάζει το ψήφισμα της Πρωτομαγιάς.

Ωχ οι Αναρχικοί, ωχ μπόμπες….. φευγάτε…

Αυτά ακούστηκαν από τους τρομαγμένους βουλευτές. Μπόμπα βέβαια ήταν το ψήφισμα, σε λίγο τα θεωρεία περικυκλώθηκαν από το στρατό, και ο Καλλέργης συλλαμβάνεται. Φωνάζοντας ΖΗΤΩ Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ. Στο μπουντρούμι που κρατήθηκε έφαγε και το απαραίτητο ξύλο. Ο Καλλέργης όμως με πίστη και φανατισμό τα υπόφερε όλα.

Όταν τον πήγανε στην ανάκριση, δε τα έχασε και στην ερώτηση του ανακριτή «ποια είναι η πατρίδα σου;» απαντάει : « όλος ο κόσμος είναι η πατρίδα μου και όλοι οι άνθρωποι αδελφοί μου».

Αυτή η απάντηση του κόστισε 12 μέρες φυλακή. Η Κυβέρνηση και η άρχουσα τάξη μετά από την Εργατική Πρωτομαγιά για να περιορίσει το «κακό», προχώρησε σε συκοφαντίες και σε διώξεις…

(1)   Πλάτωνας Δρακούλης. Κορυφαίος Σοσιαλιστής της πρώτης συγκρότησης του ελληνικού σοσιαλιστικού κινήματος. Γεννήθηκε το 1858 στην Ιθάκη, από εφοπλιστική οικογένεια. Το 1885-87 εξέδωσε την σοσιαλιστική εφημερίδα «Άρδην». Το 1886 μετάφρασε το βιβλίο του Κροπότκιν «Προς τους Νέους», ενώ το 1893 εξέδωσε το «Εγχειρίδιον του εργάτου».

Το 1901 εγκαταστάθηκε στην Αγγλία και εξέδιδε το περιοδικό «Έρευνα», το οποίο εξέδιδε και με την επιστροφή του στην Αθήνα το 1908.

Στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο τάχθηκε υπέρ της επεκτατικής πολιτικής του Βενιζέλου ερχόμενος σε αντίθεση με την πλειονότητα των σοσιαλιστών.

Από το 1918 διέκοψε την δραστηριότητα του στο σοσιαλιστικό κίνημα και το 1924 ίδρυσε την Ελληνική Εταιρία Αγροπόλεων, προωθώντας σε διεθνές επίπεδο την ιδέα της κατάργησης της διάκρισης πόλης – υπαίθρου. Πέθανε το 1942, έχοντας απομείνει φτωχός, καθώς την περιουσία του την δαπάνησε στις πολιτικές του δραστηριότητες.

(2)   Σταύρος Καλλέργης. Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1865. Ως φοιτητής του Πολυτεχνείου το 1884 αποδέχτηκε τις σοσιαλιστικές ιδέες και το 1890 ίδρυσε το Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο και εξέδωσε την εφημερίδα « Σοσιαλιστής». Το 1893 μέλη του συλλόγου, τον διαγράφουν και μετά από σύντομη φυλάκιση του λόγω δράσης του φεύγει για την Γαλλία. Το 1895 επιστρέφει στην Αθήνα και επανεξέδωσε τον «Σοσιαλιστή». Το 1897 συμμετείχε στην Επανάσταση της Κρήτης και επιστρέφοντας στην Αθήνα έχοντας προσεγγίσει τις μαρξιστικές ιδέες εξέδωσε για τρίτη φορά τον «Σοσιαλιστή», το 1902. Το 1904 αποχωρεί από την ενεργό δράση, επέστρεψε στην Κρήτη και αγωνίζεται για την Ένωση με την Ελλάδα. Κατά την δεκαετία του 1910 υποστήριξε την πρόταξη των ζητημάτων εθνικής ολοκλήρωσης και προσανατολίστηκε σε απόψεις μεταρρυθμιστικές. Πέθανε το 1926.

  

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΟΚΤΑΩΡΟΥ

Σκοπεύουμε ν’ αλλάξουμε τα πράγματα

Όχι πια να μοχθούμε απ’ τα χαράματα.

Ίσα ίσα μόνο για να ζούμε,

να μην έχουμε ποτέ μια ώρα για να σκεφτούμε.

Θέλουμε να νιώσουμε τον ήλιο,

θέλουμε να μυρίσουμε τ’ άνθη.

Είμαστε σίγουροι πως είναι θέλημα Θεού

και τ’ αποφασίσαμε να έχουμε οκτάωρο.

Καλούμε τις δυνάμεις μας από

ναυπηγεία κι εργοστάσια :

Oκτώ ώρες για εργασία, οκτώ ώρες για

ανάπαυση,

κι οκτώ ώρες για ό,τι θέλουμε.