Συνδιάσκεψη ΛΑΕ : Πρόγραμμα Μετάβασης Στο Σοσιαλισμό Ή Σ' Έναν (Ανέφικτο) "Προοδευτικό" Καπιταλισμό;

Στο κείμενο Θέσεων που προτείνει το Πολιτικό Συμβούλιο της ΛΑΕ για την ιδρυτική της συνδιάσκεψη περιέχεται ένα ανέφικτο ρεφορμιστικό πρόγραμμα. Ένα πρόγραμμα μετάβασης σ' έναν ανύπαρκτο, προοδευτικό, δημοκρατικό καπιταλισμό με εθνικό νόμισμα. Διαβάστε ολόκληρο το εναλλακτικό κείμενο της Κομμουνιστικής Τάσης για την ιδρυτική συνδιάσκεψη της ΛΑΕ, με τίτλο «Κομμουνιστική Διεθνιστική Πλατφόρμα».
H Κομμουνιστική Τάση, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης της ΛΑΕ, εξέφρασε ανοικτά τη διαφωνία της με την κεντρική προγραμματική αντίληψη που επέβαλε ο ηγετικός πυρήνας στο νέο φορέα, όπως αποτυπώθηκε στο κείμενο που δημοσιοποιήθηκε προεκλογικά ως Προγραμματική Διακήρυξη, στο κείμενο που δημοσιοποιήθηκε πριν λίγους μήνες με τίτλο «ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ : Ανατροπή τώρα!», αλλά και στις προτεινόμενες από το Πολιτικό Συμβούλιο Θέσεις για την ιδρυτική συνδιάσκεψη. Αυτή η αντίληψη είναι ο ρεφορμισμός. Είναι η ίδια αντίληψη που χαρακτήριζε όλα τα προγραμματικά κείμενα του ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με αυτήν, η μετάβαση στο σοσιαλισμό δεν είναι ένα άμεσο καθήκον. Είναι υπόθεση ενός απροσδιόριστου μέλλοντος, του οποίου θα πρέπει να προηγηθεί ένα ενδιάμεσο προοδευτικό στάδιο άσκησης φιλολαϊκών, αντιμνημονιακών μεταρρυθμίσεων πάνω στο έδαφος του καπιταλισμού.

Οι κομμουνιστές δεν αντιτίθενται στο πρόγραμμα του ρεφορμισμού λόγω κάποιου «μαξιμαλισμού». Βρίσκονται πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα ακόμα και για τις πιο μετριοπαθείς μεταρρυθμίσεις προς όφελος του εργαζόμενου λαού. Οι κομμουνιστές θεωρούν ότι το ρεφορμιστικό πρόγραμμα έρχεται σε σύγκρουση με τη ζωντανή πραγματικότητα. Η ίδια η πραγματικότητα τους προηγούμενους μήνες, απέδειξε ότι το ενδιάμεσο προοδευτικό στάδιο που επαγγέλλεται ο ρεφορμισμός είναι ουτοπικό.

Η κρίση του «αδύναμου κρίκου» της Ευρωζώνης, του ελληνικού καπιταλισμού, είναι σήμερα τόσο βαθειά, που καθιστά ανέφικτη και ανεδαφική κάθε ουσιαστική και σταθερή φιλεργατική μεταρρύθμιση πάνω στο έδαφος αυτού του συστήματος. Μέσα σ’ ένα διεθνές περιβάλλον ύφεσης και σε συνθήκες βαθιάς κρίσης και υπερχρέωσης του ελληνικού καπιταλισμού, η τρόικα και η ελληνική καπιταλιστική ολιγαρχία σήμερα δεν μπορούν να ανεχτούν τίποτα λιγότερο από την εφαρμογή μιας διαρκούς επίθεσης στο βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης, σαν μέσο για να εξυπηρετείται το χρέος, να διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα τα κέρδη των μονοπωλίων και να ανοίξει ο δρόμος για μια ακόμα πιο αποφασιστική επίθεση στο βιοτικό επίπεδο του συνόλου του ευρωπαϊκού προλεταριάτου. Ακόμα και η διακήρυξη από μια κυβέρνηση της πρόθεσης για μια υποτυπώδη βελτίωση του επιπέδου ζωής των εργατικών και φτωχών λαϊκών μαζών, αποδείχτηκε ότι θέτει το καθήκον για μια επαναστατική σύγκρουση με την ελληνική αστική τάξη και το συνασπισμένο δυτικό ιμπεριαλισμό.

Η ανελέητη επίθεση στο βιοτικό επίπεδο των εργατικών μαζών λοιπόν, δεν πηγάζει από κάποιες νεοφιλελεύθερες, ιδεολογικές εμμονές: είναι το φυσικό αποτέλεσμα της σημερινής αντικειμενικής κατάστασης του καπιταλισμού. Έτσι η επίθεση στο βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, ως μια οργανική ανάγκη του καπιταλισμού, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο με μια επαναστατική πολιτική και ένα επαναστατικό, αντικαπιταλιστικό - σοσιαλιστικό πρόγραμμα. Το πολιτικό καθήκον της κατάργησης της λιτότητας και των Μνημονίων είναι ταυτισμένο με το καθήκον της αφαίρεσης της εξουσίας από το κεφάλαιο για την έναρξη του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας.

Όλες αυτές οι εκτιμήσεις επιβεβαιώθηκαν απόλυτα από τη θητεία της πρώτης κυβέρνησης Τσίπρα - Καμένου, κατά την οποία ο ρεφορμιστικός χαρακτήρας του παλιού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ αποδείχθηκε ακατάλληλος και χρεοκόπησε πολιτικά. Το πρόγραμμα της ΛΑΕ λοιπόν, θα πρέπει να θεμελιώνεται πάνω στα συμπεράσματα που προέκυψαν από αυτή τη χρεοκοπία. Θα πρέπει να απορρίπτει το ρεφορμισμό και την πίστη του σε έναν «προοδευτικό, δημοκρατικό, αντιμνημονιακό» καπιταλισμό, που εμφανίζει το σοσιαλισμό σήμερα ως ανεπίκαιρο και τον αντιλαμβάνεται μόνο σαν μια «προοπτική». Θα πρέπει να δομείται πάνω στην αντίληψη ότι καμία πραγματική και σταθερή βελτίωση της θέσης του εργαζόμενου λαού δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη και την έναρξη της σοσιαλιστικής αναδιοργάνωσης της κοινωνίας.

Μεταβατικό πρόγραμμα ή πρόγραμμα ενδιάμεσου σταδίου;

Ο ισχυρισμός του συνόλου του ηγετικού πυρήνα της ΛΑΕ ότι ο νέος πολιτικός φορέας θα πρέπει να υπερασπίζει «μεταβατικές»διεκδικήσεις, στο πλαίσιο ενός «μεταβατικού» προγράμματος, τυπικά είναι απόλυτα ορθός. Όμως ο όρος «μεταβατικό πρόγραμμα» έχει καθιερωθεί - με βασική υπεύθυνη την ηγεσία της παλιάς ΑΠ - να χρησιμοποιείται με έναν εντελώς διαστρεβλωμένο τρόπο. «Μεταβατικό» δεν σημαίνει «ενδιάμεσο». Για τον μαρξισμό οι έννοιες «μεταβατικές διεκδικήσεις» και «μεταβατικό πρόγραμμα» δεν έχουν καμία σχέση με τις διεκδικήσεις και το πρόγραμμα που παραπέμπουν σε ένα ανύπαρκτο, ενδιάμεσο «προοδευτικό» στάδιο πάνω στο έδαφος του καπιταλισμού, πριν την έναρξη του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας.

Μεταβατικό για τους μαρξιστές είναι το πρόγραμμα που περιλαμβάνει εκείνες τις διεκδικήσεις, η πάλη για τις οποίες οδηγεί αντικειμενικά στο καθήκον της μετάβασης στην εργατική εξουσία και στην έναρξη του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Τα μεταβατικό πρόγραμμα γεφυρώνει τις σημερινές ζωτικές διεκδικήσεις των μαζών με το επιτακτικό καθήκον της κατάκτησης της εξουσίας από την εργατική τάξη για την έναρξη του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.

Αντίθετα, το ρεφορμιστικό πρόγραμμα του ενδιάμεσου «προοδευτικού» σταδίου, επιχειρεί να ορθώσει ένα τεχνητό τείχος ανάμεσα στις καθημερινές, άμεσες διεκδικήσεις των μαζών και την εργατική εξουσία και το σοσιαλισμό. Έτσι λοιπόν, είναι εντελώς διαφορετικό στην ουσία του, το μεταβατικό πρόγραμμα από το ρεφορμιστικό «ενδιάμεσο» πρόγραμμα. Το πρώτο προχωρά τη συνείδηση της εργατικής τάξης και αναπτύσσει την ίδια την πάλη της, ενώ το δεύτερο την περιορίζει και συγχύζει πολιτικά την εργατική τάξη σχετικά με το ρόλο της και τις αντικειμενικές δυνατότητες που ανοίγει αυτή η πάλη.

Πρόγραμμα μαζικής πάλης ή τεχνοκρατικό σχέδιο;

Το πολιτικό πρόγραμμα που θα συσπειρώσει τις μάζες της εργατικής τάξης και της νεολαίας δεν μπορεί, ούτε και πρέπει να είναι, ένα λεπτομερές τεχνοκρατικό κείμενο που θα συνταχθεί από κάποιον σοφό καθηγητή οικονομικών, θα προβλέπει εκ των προτέρων λεπτομερείς και «κοστολογημένες» λύσεις όλων των πρακτικών προβλημάτων και θα παρουσιαστεί σαν μια τέλεια συνταγή για την πορεία της κοινωνίας προς την πρόοδο. Ένα τέτοιο προγραμματικό εγχειρίδιο δεν θα ήταν καθόλου επιστημονικό με την πραγματική έννοια του όρου. Θα ήταν βαθιά ουτοπικό και θα έμοιαζε στη μέθοδο με τις απόπειρες των κλασσικών του ουτοπικού σοσιαλισμού να επιβάλουν «εμπνευσμένες» πανάκειες στη ζωντανή κοινωνική πραγματικότητα.

Αυτό όμως, δεν σημαίνει καθόλου ότι η εργατική τάξη δεν χρειάζεται σήμερα ένα πρόγραμμα επιστημονικό. Επιστημονικό πρόγραμμα σύμφωνα με τον μαρξισμό, σημαίνει ένα πλαίσιο διεκδικήσεων που θα πηγάζουν από την πραγματική ταξική πάλη, θα εκφράζουν τις αντικειμενικές ανάγκες των εργατικών μαζών και θα ανταποκρίνονται στο δοσμένο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων. Ένα πρόγραμμα που δεν θα αποτελεί υπόσχεση ή ένα «σοφό», νεκρό σχέδιο κοινωνικής αναμόρφωσης, αλλά μια διαρκή έκκληση για μαζική δράση.

Στη μέθοδο και σε βασικά στοιχεία του περιεχομένου ενός τέτοιου προγράμματος δεν υπάρχει κανένας λόγος να πρωτοτυπήσουμε. Η ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος έχει δώσει πρότυπα πολιτικών προγραμμάτων πάνω στα οποία μπορούμε δημιουργικάνα στηριχθούμε. Τα προγραμματικά ντοκουμέντα των πρώτων συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς και το «Μεταβατικό Πρόγραμμα» της Τετάρτης Διεθνούς αποτελούν τέτοια πρότυπα. Αυτά τα προγράμματα δεν περιείχαν ποσοτικούς υπολογισμούς για κάθε περίσταση, δεν ήταν κείμενα «σοφών» τεχνοκρατών. Ήταν προγράμματα αληθινά επιστημονικά, που συντάχθηκαν με κριτήριο την ίδια την εμπειρία της ταξικής πάλης, το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και τις στοιχειώδεις ανάγκες των εργατικών μαζών. Η Κομμουνιστική Τάση ήταν η μόνη τάση του παλιού ΣΥΡΙΖΑ που διέθετε ένα εναλλακτικό πρόγραμμα απέναντι στο πρόγραμμα της ομάδας Τσίπρα, δομημένο σε αυτά τα πρότυπα. Πάνω στα θεμέλια αυτού το προγράμματος είναι στηριγμένη και η πρότασή της για το αναγκαίο πρόγραμμα της ΛΑΕ σήμερα.