Διονύσης Τεμπονέρας - Μια συζήτηση με τη Βασιλική Σιούτη | LiFO

Δ. Τεμπονέρας

ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΤΟ 1981 στην Πάτρα και είναι γιος του καθηγητή Μαθηματικών Νίκου Τεμπονέρα που δολοφονήθηκε το 1991 από τον Γιάννη Καλαμπόκα. Αποφοίτησε πρώτα από τη Φιλοσοφική Σχολή (τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας) και στη συνέχεια από τη Νομική της Αθήνας. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Εργατικό Δίκαιο και σήμερα είναι υποψήφιος διδάκτωρ στον Τομέα Δημοσίου Δικαίου του ΕΚΠΑ. Εργάζεται από το 2008 ως δικηγόρος εξειδικευμένος σε θέματα του Εργατικού, του Δημόσιου και του Κοινωνικοασφαλιστικού Δικαίου. 

 

Η τολμηρή παρέμβασή του για τα αίτια της ήττας έκανε αίσθηση και πολλοί από τον απλό κόσμο τον παρότρυναν να είναι υποψήφιος για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Θα το έκανε, αν υπήρχε αρκετός χρόνος για να συζητήσουν πρώτα τι έφταιξε και τι κόμμα θέλουν. Η Κεντρική Επιτροπή, όμως, αποφάσισε γρήγορες διαδικασίες, οι οποίες για αρκετούς σημαίνουν επιφανειακή συζήτηση και καπέλωμα των μηχανισμών. Ο Διονύσης Τεμπονέρας είπε ότι σέβεται την απόφαση και η υπόθεση της υποψηφιότητάς του έκλεισε εκεί.  

Η τολμηρή παρέμβασή του για τα αίτια της ήττας έκανε αίσθηση και πολλοί από τον απλό κόσμο τον παρότρυναν να είναι υποψήφιος για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Θα το έκανε, αν υπήρχε αρκετός χρόνος για να συζητήσουν πρώτα τι έφταιξε και τι κόμμα θέλουν.

Παραμένει, ωστόσο, το μόνο νέο πρόσωπο που ανέδειξε ο ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία χρόνια και ξεχώρισε, ειδικά με την πολιτική παρέμβασή του μετά την ήττα, η οποία είπε πολλά πράγματα με το όνομά τους. 

— Με την παρέμβασή σας μετά την εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ θίξατε κάποια εύλογα ζητήματα για τα αίτια, τα λάθη και την ταυτότητα του κόμματος, τα οποία κανείς δεν είχε θίξει μέχρι τότε, και φαίνεται ότι μιλήσατε στην καρδιά πολλών νυν και πρώην ψηφοφόρων σας. Τι σας ώθησε να κάνετε αυτή την παρέμβαση; 
Τα ίδια τα γεγονότα. Οι διπλές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου οδήγησαν σε μια στρατηγική ήττα τον ΣΥΡΙΖΑ, που σε σχέση με το 2015 έχασε περίπου το 50% της εκλογικής του επιρροής, άρα δεν μπορούμε να μιλάμε για κάτι συγκυριακό. Υπάρχουν βαθύτερα αίτια και πρέπει να τα αναζητήσουμε όχι σε εξωγενείς παράγοντες αλλά κυρίως σε εμάς. Βεβαίως, έπαιξε ρόλο η μιντιακή παντοκρατορία της Νέας Δημοκρατίας και ο διεθνής αρνητικός συσχετισμός, πρωτίστως όμως έπαιξε ρόλο το θολό μήνυμα το οποίο εκπέμψαμε εμείς και οι άστοχες επιλογές που έγιναν όλη την προηγούμενη περίοδο. Είμαι από αυτούς που υποστηρίζουν ότι πράγματι υπάρχει κρίση πολιτικής ταυτότητας στον ΣΥΡΙΖΑ. Μία από τις βασικές αιτίες του εκλογικού αποτελέσματος υπήρξε η αδυναμία του να συνδεθεί με τον μαζικό χώρο και τα κινήματα.

— Περιμένατε αυτή την ανταπόκριση που είχατε από τη βάση μετά την παρέμβασή σας;  
Τα τελευταία δύο χρόνια είχα επισκεφτεί πάρα πολλές οργανώσεις του κόμματος, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, οπότε ερχόμουν καθημερινά σε επαφή και με τον οργανωμένο κόσμο του ΣΥΡΙΖΑ και λόγω της επαγγελματικής μου σχέσης με τα συνδικάτα και τις ενώσεις των εργαζομένων είχα μια εικόνα πανελλαδικά για το τι συμβαίνει. Είχα εντοπίσει –και δεν ήμουν ο μόνος– μια δυσκολία να φτάσουν στην κορυφή αυτά που συζητάει η βάση. Δεν είπα πράγματα που δεν ακούγονταν στη βάση του κομματος.

— Ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015 έδωσε στον κόσμο ελπίδα, η οποία για πολλούς στη συνέχεια διαψεύστηκε. Μήπως φταίει ότι από τότε δεν μπόρεσε να δώσει ελπίδα ξανά και περιορίστηκε στην καταγγελία;
Η ελπίδα δεν είναι κάτι αόριστο. Στηρίζεται σε ένα εναλλακτικό σχέδιο. Αυτό που λείπει δεν είναι η ελπίδα ως συναίσθημα αλλά η ολοκληρωμένη εναλλακτική. Αυτό το αναζητά παγκοσμίως η αριστερά και όχι μόνο στην Ελλάδα. 

— Το 2015, πάντως, ο κόσμος ψήφισε τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί του είπε ότι υπήρχε εναλλακτική χωρίς μνημόνια και όταν κυβέρνησε ακολούθησε τον ίδιο δρόμο που είχαν ακολουθήσει και οι προηγούμενοι. 
Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας σε ένα ναρκοθετημένο περιβάλλον. Είχε εντολή να πάει σε μια διαπραγμάτευση, όχι σε ρήξη, έφτασε στο και ένα, και αν θέλετε την άποψή μου το καλοκαίρι του 2015, εκεί που είχαν φτάσει τα πράγματα, ορθώς υπαναχώρησε και συμβιβάστηκε. Σε άλλη περίπτωση μπορεί να είχαμε πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις και μέσα στη χώρα. Μετά τον συμβιβασμό, τον Σεπτέμβριο του 2015 πήγε σε εκλογές, λέγοντας ότι έκανε τον σκληρό αυτό συμβιβασμό με τα επώδυνα μέτρα και ότι θα προσπαθούσε να τα εφαρμόσει για να βγάλει τη χώρα από τα μνημόνια, όπως έκανε το 2018, κρατώντας τη χώρα και την κοινωνία όρθια. 

— Θυμόμαστε βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ που όταν ψηφιζόταν το τρίτο μνημόνιο έλεγαν ότι τα μέτρα εκείνα δεν θα εφαρμόζονταν γιατί θα τα αντικαθιστούσαν με άλλα ισοδύναμα μέτρα φιλολαϊκά. 
Εγώ δεν το είπα ποτέ αυτό και η κεντρική εκφώνηση ήταν ότι η συμφωνία με τα μέτρα θα τηρηθούν. 

 

Κατά την επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στον Κορυδαλλό στο πλαίσιο της προεκλογικής περιόδου την Κυριακή 18 Ιουνίου. Φωτ.: EUROKINISSI

— Στην πολιτική γραμματεία η πρόταση και οι θέσεις σας δεν ψηφίστηκαν. Γιατί; 
Η εισήγησή μου ήταν διαφορετική από αυτήν που προτάθηκε από τη γραμματεία του κόμματος, την οποία η πολιτική γραμματεία υπερψήφισε. Εγώ θεώρησα σκόπιμο να καταγραφεί η διαφωνία αυτή για το πώς πρέπει να κινηθούμε την επόμενη μέρα. Ήταν μια ιστορική συνεδρίαση της πολιτικής γραμματείας εκείνη, η πρώτη μετά την παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα. Η εισήγηση της Π.Γ. υπερψηφίστηκε από την Κεντρική Επιτροπή και θα σεβαστούμε την απόφαση της πλειοψηφίας.

— Υπήρχαν κάποιοι που ενοχλήθηκαν από την παρέμβασή σας;
Εγώ εισέπραξα μια ανάγκη να μιλήσει ο κόσμος γι' αυτά τα οποία συμβαίνουν και να εκφράσει την αγωνία του για την επόμενη μέρα. Σε αυτό ήθελα να συμβάλω. Δεν χρειάζεται αυτομαστίγωμα ούτε απαξίωση. Έχουν προσφορά και ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ σε όσα έγιναν στη χώρα την τελευταία δεκαετία. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να φέρει εις πέρας ένα πολύ δύσκολο έργο. 

— Ποιο εννοείτε;
Να βγάλει τη χώρα από τα μνημόνια.

— Μα δεν την έβγαλε. Δεν κατάργησε τα μνημόνια, τα ολοκλήρωσε. 
Αυτό ακριβώς λέω. Αυτό δεν ήταν καθόλου δεδομένο το 2014.

— Γι' αυτό δεν εργαζόταν η κυβέρνηση Σαμαρά; Δεν θυμόσαστε το περίφημο «μέιλ Χαρδούβελη» με το οποίο διαπραγματεύονταν μέτρα για την ολοκλήρωση των μνημονίων; 
Θυμάμαι ότι η κυβέρνηση Σαμαρά δεν μπορούσε να φέρει σε πέρας τα προαπαιτούμενα προκειμένου να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα. Είχε συνεχείς οχλήσεις από τους τροϊκανούς τότε, που έλεγαν ότι χρειάζονταν κι άλλα μέτρα, ενώ αυτοί δεν μπορούσαν να τηρήσουν τα προαπαιτούμενα.

— Πράγματι. Τους ζητούσαν συνεχώς νέα και σκληρότερα μέτρα, όπως πίεζαν και για το υπερταμείο που η κυβέρνηση Σαμαρά δεν αποδεχόταν. Εσείς παραδέχεστε δηλαδή ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έκανε αυτά που η κυβέρνηση Σαμαρά δεν μπορούσε να κάνει; 
Εγώ θυμάμαι τον Άδωνι Γεωργιάδη που έλεγε ότι αυτά που πρότεινε η τρόικα έπρεπε να γίνουν και να μην του κλέβει τη δόξα. Ο ΣΥΡΙΖΑ τη διαπραγμάτευση την πήγε ως το τέλος. 

— Για το αποτέλεσμα μιλάμε.
Το αποτέλεσμα θα αξιολογηθεί αρκετά αργότερα. Αυτό που μπορώ να σας πω τώρα είναι ότι δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά.  

— Με την παρέμβασή σας ζητήσατε πρώτα να συζητήσετε πολιτικά και να αναλύσετε τι συνέβη, τι έφταιξε, πού θέλετε να πάτε και μετά να αποφασίσετε για τα πρόσωπα. Το αυτονόητο θα έλεγαν πολλοί, όμως το κόμμα σας δεν συμφώνησε.
Υπήρχαν και άλλοι που υποστήριξαν τη μετάθεση της εκλογής προέδρου μετά τις αυτοδιοικητικές, ώστε να γίνει εκτενής συζήτηση και να καθορίσουμε πρώτα την ταυτότητά μας. Δεν είμαι μόνο εγώ που το λέω. Από κει και πέρα, καταλαβαίνω και ακούω με σεβασμό την άλλη άποψη που λέει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα εξουσίας και αυτήν τη στιγμή πρέπει να επιτελέσει τον ρόλο του ως αξιωματική αντιπολίτευση, κάτι που δεν του επιτρέπει να είναι για μεγάλο διάστημα χωρίς επικεφαλής. Την κατανοώ την άποψη αυτή, αλλά θεωρώ ότι πρέπει να τα σταθμίζουμε όλα. 

— Οι πολιτικές θέσεις και οι απόψεις των υποψήφιων προέδρων σε πολλά  ζητήματα είναι ελάχιστα γνωστές και αυτοί δεν έχουν μιλήσει αναλυτικά ως τώρα. Ο κόσμος δεν γνωρίζει σε τι διαφοροποιείται π.χ. ο Παππάς από την Αχτσιόγλου στα ελληνοτουρκικά, στα οικονομικά, στο μεταναστευτικό κ.α. Με τι κριτήρια θα πάει να ψηφίσει;
Πράγματι, γι' αυτό κι εγώ δημοσίευσα μια πλατφόρμα για το πώς θα πάμε την επόμενη μέρα, για να ανοίξω τη συζήτηση αυτή.

 

«Είναι κρίσιμο να μη δούμε πάλι έναν χάρτη όλο μπλε. Αν έχουμε έναν μπλε χάρτη και στις αυτοδιοικητικές εκλογές, θα ζήσουμε δύσκολες καταστάσεις, σαν αυτές που ζούμε στη Βουλή». Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/ LIFO

— Τα αίτια της ήττας τελικά δεν θα συζητηθούν πριν από την εκλογή της νέας ηγεσίας;
Η σχετική συζήτηση θα γίνει και στο πλαίσιο και της εκλογής προέδρου αλλά και στο έκτακτο συνέδριο του Νοεμβρίου. Θεωρώ ότι η συζήτηση αυτή έχει μόλις ανοίξει και όλοι οι υποψήφιοι θα πουν την άποψή τους.

— Οι περιφερειακές εκλογές έχουν καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. Θα χρεωθείτε όλοι το αποτέλεσμα;
Βεβαίως. Είναι διαφορετικές εκλογές από τις βουλευτικές, όμως είναι μια πολιτική μάχη και θα έχει χρώμα. Είναι κρίσιμο να μη δούμε πάλι έναν χάρτη όλο μπλε. Αν έχουμε έναν μπλε χάρτη και στις αυτοδιοικητικές εκλογές, θα ζήσουμε δύσκολες καταστάσεις, σαν αυτές που ζούμε στη Βουλή. 

— Εσείς κάνατε μια τοποθέτηση για τις αυτοδιοικητικές και τις συνεργασίες πριν από λίγο καιρό, αλλά φάγατε άκυρο από το ΠΑΣΟΚ. Ήταν δική σας πρωτοβουλία αυτή;
Καταρχάς, εξέφραζα τη γραμμή του κόμματος όπως ήταν μέχρι το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών. Αυτό που λέγαμε ως τότε ήταν ότι θα πηγαίναμε σε ευρύτερες συνεργασίες με τα κόμματα του προοδευτικού χώρου για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη Νέα Δημοκρατία και τη δεξιά, άρα δεν ήμουν εκτός γραμμής. Το αποτέλεσμα των εκλογών άλλαξε κάπως τα πράγματα, περισσότερο λόγω του ΠΑΣΟΚ, με όρους πολιτικής σκοπιμότητας και περιχαράκωσης – δυστυχώς, γιατί θα το πληρώσει ο προοδευτικός χώρος αυτό. 

— Το ΠΑΣΟΚ δεν έχει φάει κι αυτό πολύ ξύλο από τον ΣΥΡΙΖΑ τα προηγούμενα χρόνια; Δεν του κάνατε επιθετική κριτική; 
Ναι, αλλά δώσαμε δείγματα γραφής μετά, με την απλή αναλογική. Ακραίες εκφράσεις υπάρξει γίνει εκατέρωθεν. Εγώ δεν μένω σε αυτά αλλά στην πολιτική ουσία. Με την απλή αναλογική απευθυνθήκαμε στο ΠΑΣΟΚ, αλλά υπήρξε μια ηχηρή άρνηση.

— Τώρα που ήσασταν αδύναμοι απευθυνθήκατε. Το Σεπτέμβριο του 2015 γιατί προτιμήσατε για δεύτερη φορά τον Καμμένο και όχι  το ΠΑΣΟΚ και τη Φώφη Γεννηματά; 
Το ΠΑΣΟΚ πρωτοστάτησε σε αυτό που λέμε αντισύριζα μέτωπο, άρα περιθώριο συνεργασίας δεν υπήρχε τότε, όχι με ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ αλλά κυρίως του ΠΑΣΟΚ. 

— Μα η Γεννηματά ήταν θετική τότε και υπήρχαν και οι παρεμβάσεις των Ευρωπαίων σοσιαλιστών υπέρ μιας συνεργασίας. Ο Τσίπρας, όμως, αποφάσισε να πάει με τον Καμμένο ξανά.
Μπορούμε κι εμείς να πάμε πιο πίσω, στο 2010. Δεν έχει νόημα αυτό. Τώρα κοιτάμε το σήμερα και τα δεδομένα που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή. Τότε ήταν μονόδρομος. Ήταν εκτός συζήτησης η συνεργασία μαζί τους. Το τι λέγεται εκ των υστέρων είναι άλλη ιστορία. 

— Εσείς νιώθετε καλά που συνεργαστήκατε με το κόμμα του Καμμένου; 
Νομίζω ότι ήταν μια επιλογή αναγκαία μεν, αλλά όχι κάτι το οποίο θα με εξέφραζε πολιτικά. Όχι, δεν νιώθω καλά, αλλά οι συνθήκες ήταν ιδιαίτερα δύσκολες τότε.

— Στην κριτική σας για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης κάνετε μια αριστερή κριτική τεκμηριωμένη, που ακόμα και αν δεν συμφωνεί κάποιος μαζί σας, δεν μπορεί να μην παρατηρήσει ότι είναι μεν αυστηρή, αλλά είναι σοβαρή και χωρίς τοξικότητα. Είναι αυτή η αντιπολίτευση, δηλαδή, που φαίνεται να ζητάνε οι περισσότεροι προοδευτικοί πολίτες που κουράστηκαν από τον τοξικό επιθετικό πολιτικό λόγο, χωρίς διά ταύτα, ο οποίος δεν οδήγησε πουθενά. Τόσο δύσκολο ήταν να το αντιληφθείτε αυτό στον ΣΥΡΙΖΑ και να πορευτείτε αναλόγως;
Υπάρχει μια ρητορική υπερβολή σε όλα τα κόμματα και από αυτό δεν γλίτωσε ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ. Πολλές φορές αυτή η υπερβολή ακυρώνει και το επιχείρημα και τον τεκμηριωμένο λόγο. Άρα αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να βγάλουμε τους πολλούς επιθετικούς προσδιορισμούς και να μιλήσουμε για την ουσία. Το επιχείρημα αντιμετωπίζεται με έτερο επιχείρημα. Αυτό είναι και ένα ζήτημα ύφους που πράγματι το πλήρωσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Υπήρχε ένα θέμα ύφους που πολλές φορές ακύρωνε, ή έκανε πιο θολό, ή υποβάθμιζε το πολιτικό μας επιχείρημα. Πρέπει να απευθυνόμαστε στους πολίτες με απλό και τεκμηριωμένο λόγο, χωρίς υπερβολές, για να μπορεί ο άλλος να μας ακούσει.

— Κάποιοι υποψήφιοι πρόεδροι δεν έχουν διαφοροποιηθεί ποτέ σε τίποτα. Πώς θα διορθώσουν τα λάθη αυτοί που δεν τα είδαν ποτέ, αν τελικά εκλεγούν; 
Το πρόσωπο που θα εκλεγεί ως πρόεδρος θα βάλει τη σφραγίδα του και το προσωπικό του στίγμα, όμως τα ζητήματα της αποτίμησης, των προγραμματικών θέσεων και της πολιτικής ταυτότητας θα προκύψουν μέσα από ένα συνέδριο το οποίο θα δεσμεύσει τον εκάστοτε πρόεδρο. 

— Γίνεται συχνά λόγος για τα ένσημα των πολιτικών και ειδικά των πολιτικών αρχηγών. Πιστεύετε ότι ένα κομματικό στέλεχος που δεν έχει εργαστεί ποτέ εκτός πολιτικής,  που δεν ξέρει πώς είναι να έχεις αφεντικό ή να ψάχνεις πελάτη, γιατί βιοποριζόταν πάντα και μόνο από το κόμμα, μπορεί να είναι καλός πολιτικός;  Θεωρείτε ότι αυτό είναι κάτι που παίζει κάποιον ρόλο ή είναι μια κριτική χωρίς ουσία; 
Δεν το λέω ως κριτική, αλλά ένας άνθρωπος που είναι μέσα στην παραγωγική διαδικασία μπορεί να είναι σε μια πιο άμεση επαφή με την κοινωνία. Είναι ένα επιπλέον προσόν να έχει ζήσει και τις αγωνίες που απασχολούν τον καθημερινό πολίτη.

— Δεν το θεωρείτε όμως απαραίτητο για κάποιον πολιτικό, προτού αναλάβει μια θέση ευθύνης, να έχει εργαστεί και εκτός πολιτικής, να έχει μια κανονική εργασιακή εμπειρία; 
Θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά χρήσιμο και πολύ σημαντικό. Υπάρχουν όμως και προσωπικότητες που έχουν ένα πολιτικό ένστικτο, ένα πολιτικό αισθητήριο και μπορούν να αφουγκράζονται τα προβλήματα αυτά. 

— Στις τοποθετήσεις σας μιλάτε για τη νέα παγκόσμια οικονομική ελίτ που έχει αναδειχθεί και τη νέα μορφή αντίθεσης  μεταξύ παραγωγικού και χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Δεν γίνεται ιδιαίτερη συζήτηση όμως γι' αυτά σε επίπεδο ηγεσίας, ούτε των υποψηφίων τις θέσεις δεν γνωρίζουμε σχετικά. 
Έχει αλλάξει ο κόσμος δραματικά την τελευταία δεκαετία. Δεν έχουμε μόνο τις παλιές αντιθέσεις. Έχουμε έναν πολυπολικό κόσμο, το κέντρο βάρους έχει περάσει από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, η Κίνα δεν είναι πια μια αναδυόμενη οικονομία αλλά ένας παγκόσμιος γίγαντας ο οποίος πολύ σύντομα θα είναι κυρίαρχος. Όλα αυτά πρέπει να μας απασχολήσουν. Επίσης, δεν υπάρχει το βιομηχανικό προλεταριάτο όπως το ξέραμε παλαιότερα, υπάρχει ένα κεφάλαιο που στηρίζεται σε άυλες αξίες, δεν είναι μόνο αυτό που έλεγε η αριστερά πάντα, ποιος ελέγχει τα μέσα παραγωγής. Έχουμε τους τηλε-εργαζόμενους, τους νομάδες… Δεν μπορεί να απευθυνόμαστε στον κόσμο με όρους της δεκαετίας του '60. 

«Ο αγώνας πρέπει να είναι εθνικός στη μορφή και κοινωνικός στο περιεχόμενο. Διάφορα ρεύματα της αριστεράς έχουν μια διαφορετική αντιμετώπιση. Τα περισσότερα αυτήν τη στιγμή αναδεικνύουν τον κοινωνικό χαρακτήρα και την πάλη που πρέπει να γίνεται με μια διεθνιστική αντίληψη». Φωτ.: EUROKINISSI

— Παρατηρήσατε ότι στις εθνικές εκλογές οι πολίτες προσήλθαν στην κάλπη για να εκφράσουν την πολιτική δυσαρέσκεια και την αποδοκιμασία τους προς τον ΣΥΡΙΖΑ, τιμωρώντας τον για την ιδεολογική, προγραμματική και οργανωτική του ανεπάρκεια. Αυτά πώς διορθώνονται; 
Σε πρώτη φάση θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τις αιτίες και να συμφωνήσουμε. Η ιδεολογική μας κατάσταση δεν είναι τέτοια που να έχουμε αποσαφηνισμένες θέσεις και αυτό πολλές φορές δείχνει μια αμφισημία ή στέλνει ένα θολό μήνυμα στους πολίτες. 

— Αναφέρατε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μακριά από τις διεργασίες που συντελούνται στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια. Ποιος ευθύνεται γι' αυτό;
Πρωτίστως ο ΣΥΡΙΖΑ. Έχεις μια κατάσταση της οποίας αναγνωρίζεις το πρόβλημα εδώ και μία δεκαετία, ότι δεν είσαι μαζικοποιημένος στα συνδικάτα, στους νέους, στην αυτοδιοίκηση, στα επιμελητήρια, αλλά οι ενέργειες που κάνεις δεν οδηγούν κάπου, παρά τα θετικά επιτεύγματα. Δεν καταφέραμε να αντιστοιχίσουμε τον εκλογικό στον κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ. Πρέπει να λερωθούμε, να συνεργαστούμε μέσα στους μαζικούς χώρους. Να γίνουμε πιο ελκυστικοί για να περάσουμε και τις ιδέες μας.

— Όταν λέτε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να ενώσει το «κοινωνικό» με το «εθνικό» ζήτημα, τι εννοείτε;
Αυτό που ονομάζουμε έθνος, αυτό που ονομάζουμε πατρίδα, να μη μας φοβίζει. Ο αγώνας πρέπει να είναι εθνικός στη μορφή και κοινωνικός στο περιεχόμενο. Διάφορα ρεύματα της αριστεράς έχουν μια διαφορετική αντιμετώπιση. Τα περισσότερα αυτήν τη στιγμή αναδεικνύουν τον κοινωνικό χαρακτήρα και την πάλη που πρέπει να γίνεται με μια διεθνιστική αντίληψη. Η αριστερά πάντα πρωτοστατούσε στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες. Είναι ταυτισμένη με την πατρίδα και την έχει υπερασπιστεί πάρα πολλές φορές απέναντι στον ξένο κατακτητή όταν χρειάστηκε αλλά και σε άλλες περιόδους.

— Υπάρχουν μεγάλες διαφωνίες στον ΣΥΡΙΖΑ γύρω από τα θέματα αυτά;
Είναι μια συζήτηση που πρέπει να γίνει και τη θεωρώ αναγκαία, και για πρακτικούς λόγους, όχι μόνο θεωρητικούς, για να απαντήσεις στον τουρκικό αναθεωρητισμό, στο πώς αντιλαμβάνεσαι την εξωτερική πολιτική. Ποια είναι η σχέση με τις ΗΠΑ και τους υπερεθνικούς οργανισμούς; Τι κάνεις αν τα συμφέροντά τους έρχονται σε αντίθεση με τα δικά σου;

— Τελικά, δεν θα είστε υποψήφιος; Είναι οριστική η απόφασή σας; 
Το ζήτημα αυτό έχει κλείσει.

— Ήταν έτοιμος ο κομματικός ΣΥΡΙΖΑ για τη διαδοχή του Αλέξη Τσίπρα; Γιατί μοιάζει να μην ήταν όλοι έτοιμοι αλλά μόνο μερικοί. 
Ξαφνιαστήκαμε όλοι, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να ανασυγκροτηθούμε και να κοιτάξουμε την επόμενη μέρα. Η παρακαταθήκη του Αλέξη Τσίπρα μας συνοδεύει πάντα.

— Σας κάλυψαν οι τοποθετήσεις των υποψηφίων; Διότι τα ζητήματα που εσείς θίγετε δεν τα ακούσαμε από άλλους. 
Το επόμενο διάστημα νομίζω ότι οι υποψήφιοι θα έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν αναλυτικά. Τα κρίσιμα συμπεράσματα όμως θα προκύψουν από τις συλλογικές μας διαδικασίες στο συνέδριο του Νοεμβρίου.