83 Χρόνια Από Το Σύμφωνο Χίτλερ – Στάλιν

 ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

Αναδημοσίευση από την Εργατική Πάλη 

 –

Στις 23 Αυγούστου 1939 υπογράφηκε στη Μόσχα το σύμφωνο Χίτλερ – Στάλιν, γνωστό και ως Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότοφ (από τα ονόματα των υπουργών Εξωτερικών). Eπίσημα ονομάστηκε «Σύμφωνο Μη Επίθεσης». Η υπογραφή του, που πραγματοποιήθηκε λίγο μετά τη λήξη του ισπανικού Εμφυλίου, φόβισε τις ευρωπαϊκές «δημοκρατικές» δυνάμεις και συγκλόνισε τους εργάτες όλου του κόσμου. Το Σύμφωνο και το μοίρασμα της Πολωνίας μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ που το ακολούθησε, απέδειξε για ακόμα μια φορά την προδοσία της γραφειοκρατικής ηγεσίας της ΕΣΣΔ απέναντι στον σκοπό της παγκόσμιας σοσιαλιστικής επανάστασης, αποκάλυψε πλήρως τη φύση και τις προθέσεις των σταλινικών, ενώ αντικειμενικά βοήθησε τον Χίτλερ να προχωρήσει τα σχέδιά του για έναν γρήγορο πόλεμο σε ένα μέτωπο κάθε φορά. Το επαίσχυντο αυτό Σύμφωνο δυσφήμισε την ΕΣΣΔ και έβλαψε σημαντικά τον σοσιαλισμό στα μάτια εκατομμυρίων αγωνιστών.

Με το Σύμφωνο, οι δύο δυνάμεις δεσμεύονταν να μην εμπλακούν σε πόλεμο μεταξύ τους, καθώς και να διατηρήσουν την ουδετερότητά τους σε περίπτωση που κάποια αναμειχθεί σε πόλεμο. Με μυστική συμφωνία, Γερμανία και ΕΣΣΔ, κατένειμαν περιοχές της Ευρώπης σε ζώνες επιρροής. Αυτή η συμφωνία, που αποτυπώθηκε σε μυστικό πρωτόκολλο, περιλάμβανε το διαμελισμό της Πολωνίας μεταξύ των δύο δυνάμεων, το πέρασμα δύο βαλτικών χωρών (Εσθονία, Λετονία) και της Φινλανδίας, στη σφαίρα επιρροής της ΕΣΣΔ και την παραχώρηση διευκολύνσεων από την ΕΣΣΔ στο πρόγραμμα εξοπλισμού της ναζιστικής Γερμανίας.

Εφαρμόζοντας πιστά το πρωτόκολλο, Χίτλερ και Στάλιν εισέβαλαν στην Πολωνία και τη διαμέλισαν (Σεπτέμβρης 1939). Λίγο αργότερα, η ΕΣΣΔ εισέβαλε σε εδάφη της Ρουμανίας και τις βαλτικές χώρες (και στη Λιθουανία) και ενσωμάτωσε με τη βία αυτές τις περιοχές. Το Σύμφωνο παραβιάστηκε όταν η Γερμανία εισέβαλε στην ΕΣΣΔ το καλοκαίρι του 1941, προκαλώντας σοκ στον Στάλιν και τη σοβιετική γραφειοκρατία, που περίμεναν ότι με ένα Σύμφωνο αντί για την παγκόσμια επανάσταση, θα την γλίτωναν από τον επερχόμενο πόλεμο.

Σύμφωνο Χίτλερ – Στάλιν: Λογική συνέχεια της εγκατάλειψης της παγκόσμιας επανάστασης

Οι στόχοι του Χίτλερ ήταν απλοί: επειδή η Γερμανία δεν είχε τη δυνατότητα να εμπλακεί σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα, επιθυμούσε να εξασφαλίσει το ανατολικό της μέτωπο, ώστε να επιτεθεί στο δυτικό, όπως και έκανε και η γραφειοκρατία της ΕΣΣΔ του άναψε το πράσινο φως.

Οι απολογητές του σταλινισμού υποστηρίζουν πως η ΕΣΣΔ «αναγκάστηκε» να υπογράψει το Σύμφωνο, προκειμένου να «κερδίσει χρόνο». Γελοίο επιχείρημα. Η εισβολή και ο διαμελισμός της Πολωνίας, όπως και οι εισβολές στις βαλτικές χώρες δεν ήταν καθόλου «αναγκαστικές» ούτε και εξασφάλιζαν «χρόνο». Η μεγαλύτερη απόδειξη είναι ότι οι σοβιετικοί γραφειοκράτες όχι μόνο δεν προετοιμάστηκαν για τον επερχόμενο πόλεμο (τα γερμανικά στρατεύματα έφτασαν εύκολα μέχρι τα Ουράλια) αλλά η εισβολή τους σόκαρε τόσο που τις πρώτες ώρες αδυνατούσαν να πιστέψουν ότι ήταν αληθινή.

Ούτε είναι σωστή η άποψη ότι το Σύμφωνο ήταν μια «λανθασμένη» τακτική των σοβιετικών. Στην πραγματικότητα, το Σύμφωνο Χίτλερ – Στάλιν ήταν λογική συνέχεια της πολιτικής της «οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μία χώρα».

Ο Λένιν, ο Τρότσκι και οι υπόλοιποι μπολσεβίκοι, ακόμη και πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση, ανέμεναν την εξάπλωση της επανάστασης στην Ευρώπη και ιδίως στη Γερμανία. Αυτό σήμαινε ανάπτυξη των εργατικών αγώνων και πάλη των κομμουνιστικών κομμάτων σε κάθε χώρα, με στόχο την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη. Με την άνοδο της σταλινικής γραφειοκρατίας στην ΕΣΣΔ, οι προτεραιότητες άλλαξαν. Έχοντας σφετεριστεί την πολιτική εξουσία και απολαμβάνοντας τεράστια προνόμια, οι γραφειοκράτες με επικεφαλής τον Στάλιν έθεσαν ως πρώτη προτεραιότητα τη διατήρησή τους στην εξουσία με κάθε κόστος.

Αυτό μεταφράστηκε σε στραγγαλισμό της δημοκρατίας των Σοβιέτ, εξορίες, δίκες, δολοφονίες μπολσεβίκων στο εσωτερικό και σε εγκατάλειψη της προσπάθειας για σοσιαλιστικές επαναστάσεις στο εξωτερικό. Μέσω της γραφειοκρατικοποίησης της Κομμουνιστικής Διεθνούς, των διώξεων – διαγραφών κομμουνιστών ηγετών και τους διορισμούς σταλινικών ηγεσιών στα ΚΚ, η πάλη για την επέκταση της σοσιαλιστικής επανάστασης αντικαταστάθηκε από την λυσσασμένη προσπάθεια για διατήρηση της σταλινικής γραφειοκρατίας. Ο Στάλιν πάνω απ’ όλα φοβόταν πως μια νέα σοσιαλιστική επανάσταση θα αφύπνιζε τις εργατικές μάζες στην ΕΣΣΔ και θα προκαλούσε μια πολιτική επανάσταση ενάντια στη γραφειοκρατία. Γι’ αυτό και πριν τον πόλεμο πραγματοποιήθηκαν μια σειρά από προδοσίες των επαναστάσεων σε Κίνα, Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία κ.α.

Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία θα μπορούσε να έχει αντιμετωπιστεί με την ενωτική πάλη των Γερμανών εργατών, οι οποίοι ήταν χωρισμένοι μεταξύ κομμουνιστών και σοσιαλιστών. Ωστόσο ο Στάλιν και το γερμανικό ΚΚ προώθησαν τη γραμμή του «σοσιαλφασισμού», δηλαδή ότι οι εργάτες που πρόσκεινται στο γερμανικό σοσιαλιστικό κόμμα ήταν χειρότεροι από φασίστες. Αυτή η αντίληψη απέτρεψε μία ενωτική γενική απεργία και αγώνα, που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πολιτική πάλη ενάντια στον Χίτλερ.

Αφού απέτυχε να αποτρέψει την άνοδο του ναζισμού, ο Στάλιν επέβαλε την πολιτική του αντιφασιστικού μετώπου (με Σοσιαλδημοκρατία αλλά και αστικά κόμματα) για να κάνει κατόπιν ακόμα μια στροφή 180 μοιρών, με την υπογραφή του «Συμφώνου Μη Επίθεσης» με τον Χίτλερ, αιφνιδιάζοντας πλήρως τα διάφορα ΚΚ τα οποία θεωρούσαν ως βασικό εχθρό τον φασισμό. Με την υπογραφή του Συμφώνου έπαυσαν να θεωρούν τον φασισμό κύριο εχθρό, φτάνοντας στη γελοία θέση να τον προτιμούν από τη Σοσιαλδημοκρατία. Για την ιστορία, μετά την εισβολή του Χίτλερ στην ΕΣΣΔ, το εκκρεμές κινήθηκε ξανά προς το αντιφασιστικό μέτωπο. Ποτέ όμως προς την επανάσταση!