Με την παράδοση της Γερμανίας στις 8 Μαΐου και της Ιαπωνίας στις 2 Σεπτέμβρη 1945 κλείνει η αυλαία του πιο καταστροφικού πολέμου που έχει γνωρίσει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα. Με ανοιχτές τις πληγές του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, την 1η Σεπτεμβρίου 1939 ξεσπάει ο Β΄ Παγκόσμιος σκορπίζοντας ξανά θάνατο και εξαθλίωση στους εργαζομένους και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Περίπου 50 εκ. άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους, η πλειοψηφία άμαχοι. Χώρες μετατράπηκαν σε ερείπια, πόλεις και χωριά ισοπεδώθηκαν. Το βιοτικό επίπεδο και οι συνθήκες ζωής των εργαζομένων θα καταρρακωθούν. Η βαρβαρότητα των ιμπεριαλιστών (στρατόπεδα συγκέντρωσης, θάλαμοι αερίων, ατομική βόμβα σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι, σφαγές αποικιακών λαών κ.ά.) ανέδειξε σε όλο της το μεγαλείο τη σήψη του καπιταλιστικού συστήματος.
Οι αιτίες
Σε αντίθεση με το επίσημο δόγμα του «τρελού Χίτλερ», τα αίτια του Β΄ΠΠ βρίσκονται στις εκρηκτικές εσωτερικές αντιφάσεις του καπιταλιστικού/ιμπεριαλιστικού συστήματος. Μετά τον Α΄ΠΠ, παρά την τεράστια καταστροφή κεφαλαίων και παραγωγικών δυνάμεων, η παγκόσμια οικονομία βυθίζεται σε ένα μακρύ κύμα κάμψης (κραχ 1929, κρίση 1938). Η Συνθήκη των Βερσαλλιών (1919) είχε κάνει την κομματιασμένη Ευρώπη ένα τρελοκομείο. Η αδυναμία αντιμετώπισης της κρίσης, η όξυνση των ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών για το μοίρασμα του κόσμου, αλλά και η ανάγκη να χτυπηθεί το εργατικό κίνημα και το γραφειοκρατικά εκφυλισμένο εργατικό κράτος της ΕΣΣΔ, οδήγησαν στον Β΄ ΠΠ.
Ο φασισμός και ο ναζισμός, που εμφανίζονται τη δεκαετία του 1920 μέχρι να φτάσουμε στην άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, ήταν αποτέλεσμα αυτής της βαθιάς κρίσης, καθώς και των ηττών του εργατικού κινήματος και των επαναστατικών αγώνων. Εκφράζουν την αποσύνθεση της αστικής δημοκρατίας, που δεν μπορεί πλέον να αποτελέσει αποτελεσματικό πλαίσιο διακυβέρνησης και κυρίως πειθάρχησης της εργατικής τάξης. Την ανάγκη της αστικής τάξης, ιδιαίτερα στις ιμπεριαλιστικές χώρες, να τσακίσει το εργατικό κίνημα και τις οργανώσεις του.
Το εργατικό κίνημα
Είναι μύθος ότι ο πόλεμος από την πλευρά των «δημοκρατών» ιμπεριαλιστών Συμμάχων (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία) ήταν αντιφασιστικός. Η πορεία των επιχειρήσεων δεν καθοριζόταν από αμιγώς στρατιωτικές απαιτήσεις αλλά και από την κτηνώδη καταπίεσή που ασκούσαν στους λαούς των αποικιών, το μοίρασμα σφαιρών επιρροής και, κυρίως, την αγωνία τους να μην ξεπηδήσει από τα ερείπια του πολέμου η σοσιαλιστική επανάσταση. Ταυτόχρονα, δίπλα στην ενδοϊμπεριαλιστική σύγκρουση και τους αποικιακούς πολέμους, ο Β΄ΠΠ είχε και ένα νέο, καθοριστικό στοιχείο, την ύπαρξη της ΕΣΣΔ και τη γιγάντια σύγκρουσή της με τον γερμανικό ιμπεριαλισμό. Αυτά καθόρισαν το νόημα των συνόδων σε Τεχεράνη και Γιάλτα.
Το εργατικό κίνημα είχε μπει στη δίνη χτυπημένο και απροετοίμαστο, με συντριπτική ευθύνη του Σταλινισμού και της Σοσιαλδημοκρατίας, των δύο ρεφορμιστικών ρευμάτων που το έλεγχαν ασφυκτικά. Οι Σοσιαλδημοκράτες, μετά την προδοσία του επαναστατικού κύματος 1917-23, έμπαιναν όλο και πιο ανοιχτά στην υπηρεσία της μπουρζουαζίας και του ιμπεριαλισμού. Ο Σταλινισμός πετσόκοψε τις επαναστάσεις του Μεσοπολέμου (Κίνα 1925-27, Ισπανία 1936 κ.ά.) και βέβαια με την εγκληματική πολιτική του «σοσιαλφασισμού» (άρνηση ενιαίου μετώπου) επέτρεψε στον Χίτλερ να πάρει την εξουσία χωρίς μάχη. Αφού είχε εκφυλίσει ιδεολογικά τα ΚΚ (θεωρία των σταδίων, σοσιαλισμός σε μία μόνο χώρα κ.λπ.), προχώρησε στην ταξική συνεργασία των Λαϊκών Μετώπων και μετά στο επαίσχυντο σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ.
Αυτές οι ήττες του εργατικού κινήματος έκαναν τον πόλεμο αναπόφευκτο, επιτρέποντας ιδιαίτερα στον γερμανικό ιμπεριαλισμό να αναπτύξει στρατεύματα στην Ευρώπη, να απειλήσει σοβαρά την ΕΣΣΔ. Παρά τα σταλινικά εγκλήματα και λάθη (αποδεκατισμός Κόκκινου Στρατού και της σοβιετικής κοινωνίας στις εκκαθαρίσεις και Δίκες της Μόσχας κ.ά.), αυτή σώθηκε χάρη στον ηρωισμό των μαζών της, που υπεράσπιζαν τις κατακτήσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Αντί να αναδείξουν τον ιμπεριαλιστικό-ληστρικό χαρακτήρα του πολέμου, σοσιαλδημοκράτες και σταλινικοί τον εξωράιζαν ως σύγκρουση φασισμού και δημοκρατίας, στέλνοντας τους εργάτες κρέας στα κανόνια. Οι σταλινικοί εκμεταλλεύτηκαν το ότι η ΕΣΣΔ, που ασκούσε τεράστια αίγλη στις μάζες, βρέθηκε στο στρατόπεδο των Συμμάχων. Έτσι δημιουργήθηκαν πρόσθετες δυσκολίες, ώστε τα κινήματα αντίστασης να απεγκλωβιστούν από την σταλινική μέγγενη, προς μια διεθνιστική, επαναστατική σοσιαλιστική διέξοδο όσο πλησίαζε το τέλος του πολέμου. Μόνο σε σύγκρουση με το Κρεμλίνο, η επανάσταση προχώρησε νικηφόρα σε χώρες όπως η Αλβανία και η Γιουγκοσλαβία, αλλά οι δυνατότητές της μπλοκαρίστηκαν τραγικά σε Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία.
Η 4η Διεθνής, παρά τις πολύ μικρές δυνάμεις της και τη συνδυασμένη καταστολή αστών και σταλινικών, θα κρατήσει ψηλά το λάβαρο του Επαναστατικού Μαρξισμού, θα καλέσει τους εργάτες να μετατρέψουν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σε εμφύλιο/ταξικό, παράλληλα με την υπεράσπιση της ΕΣΣΔ.
Το τέλος του Β΄ΠΠ σηματοδοτεί κολοσσιαίες αλλαγές. Υφαίνεται το μεταπολεμικό στάτους κβο. Ο κόσμος μοιράζεται σε ζώνες επιρροής. Εδραιώνεται η ηγεμονία του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, εγκαινιάζεται ο Ψυχρός Πόλεμος (διαίρεση Γερμανίας κ.ά.), ενώ αρχίζει η αλματώδης ανάπτυξη της αποικιακής επανάστασης (Κίνα 1949 κι έπειτα). Θα ξεκινήσει ένα μακρύ κύμα ανάπτυξης, μια οικονομική «άνθιση». Αυτή όμως όχι μόνο δεν δείχνει τη ζωτικότητα του καπιταλισμού, αλλά υπογραμμίζει το τρομακτικό ιστορικό και ανθρώπινο τίμημα (τεράστια καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων, εκατομμύρια νεκρών) και τις μεγάλες ήττες της εργατικής τάξης που απαιτήθηκαν γι’ αυτό.
«Ο καπιταλισμός γεννά τον πόλεμο όπως το σύννεφο την μπόρα» (Λένιν). Σήμερα, τα σύννεφα πυκνώνουν ξανά, όσο βαθαίνει η οικονομική κρίση και οξύνονται οι αντιφάσεις του συστήματος. Με τη σύγκρουση ΗΠΑ-Κίνας ως κεντρικό άξονα, ο πόλεμος απειλεί να σαρώσει την ανθρωπότητα. Περιφερειακές συγκρούσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων της εποχής μας εντείνονται. Ο μόνος δρόμος ενάντια σε νέους ολέθρους, είναι η πάλη για μια άλλη κοινωνία. Το σύνθημα «σοσιαλισμός ή θάνατος» έχει γίνει πιο επίκαιρο από ποτέ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου