Δεν Είναι Φυσική Καταστροφή, Είναι Εγκληματική Πολιτική. Για Ένα Νέο Μοντέλο Δασοπροστασίας

 Κοινή Ανακοίνωση των ομάδων περιβάλλοντος: Αναμέτρηση, Ομάδα Κομμουνιστριών/στων – Συνάντηση για μια Αντικαπιταλιστική Διεθνιστική Αριστερά

Η μεγάλη δασική πυρκαγιά στα Γεράνεια Όρη άφησε πίσω της δεκάδες χιλιάδες στρέμματα καμένου πευκοδάσους, σκοτωμένα ζώα, κατεστραμμένες κατοικίες, αγροικίες, καλλιέργειες, μελίσσια. Αυτές τις στιγμές, ο νους και η καρδιά μας είναι στους ανθρώπους που είδαν σε λίγες ώρες τον τόπο τους, τον τόπο που μεγάλωσαν και έζησαν, να γίνεται στάχτη.

Αν όμως θέλουμε να περιορίσουμε αυτές τις τραγωδίες, θα πρέπει να συζητήσουμε με καθαρό μυαλό τις πραγματικές αιτίες και να αποφύγουμε εύκολες απαντήσεις και δικαιολογίες. Δε μπορούμε να γνωρίζουμε πάντοτε τα αίτια μιας πυρκαγιάς, και δε μπορούμε -φυσικά- να υποτιμήσουμε ενδεχόμενα εμπρηστικά σχέδια για επιχειρηματικά συμφέροντα. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι πως οι δασικές πυρκαγιές δεν αποτελούν συνήθως ούτε προϊόν σκοτεινού εγκλήματος, ούτε φυσική καταστροφή. Αποτελούν μια αναμενόμενη, φυσική διεργασία για τα δασικά οικοσυστήματα και ιδιαίτερα για τα μεσογειακά πευκοδάση. Αν η καμένη περιοχή αφεθεί ελεύθερη, μέσα σε λίγα χρόνια ή λίγες δεκαετίες, το δάσος κατά κανόνα θα τείνει να αποκατασταθεί, ανανεωμένο και θαλερό.

Γνωρίζουμε ωστόσο ότι η απλή αυτή αλήθεια καθόλου δεν μπορεί να παρηγορήσει τους ανθρώπους που έμαθαν να ζουν απολαμβάνοντας το γειτονικό δάσος και καλούνται τώρα να επιβιώσουν σε ένα γκρίζο, γυμνό τοπίο, αντιμέτωποι μάλιστα με τους δευτερογενείς κινδύνους της πλημμύρας ή της διάβρωσης. Εξάλλου, οι περισσότερες πυρκαγιές δεν ξεκινούν από φυσικά αίτια, αλλά αποδίδονται σε ακούσιους εμπρησμούς, από σκουπιδότοπους, καλώδια ή ανεξέλεγκτο κάψιμο χόρτων. Τέλος, ξέρουμε ότι στην εποχή της κλιματικής κρίσης η συχνότητα των πυρκαγιών αναμένεται να αυξηθεί εξαιτίας της ξηρασίας, των υψηλών θερμοκρασιών ή των ισχυρών ανέμων. Δεν μπορεί κάθε φορά οι αρμόδιοι να επικαλούνται “την ατυχία” (όπως δήλωσε ο Χαρδαλιάς) ή “τις ακραίες συνθήκες”. Έχουν ευθύνη, ακριβώς επειδή αρνήθηκαν να προετοιμαστούν κατάλληλα και ο κρατικός μηχανισμός φάνηκε για άλλη μια φορά απροετοίμαστος.

Ακόμα λοιπόν και αν οι δασικές πυρκαγιές δεν αποτελούν από μόνες τους ούτε προσχεδιασμένα εγκλήματα, ούτε φυσικές καταστροφές, η διαχρονική ανικανότητα του ελληνικού κράτους να τις περιορίσει είναι και εγκληματική και καταστροφική. Και η αποτυχία αυτή ξεκινά πολύ πριν φτάσουμε στην κραυγή αγωνίας «πού είναι τα αεροπλάνα;». Ξεκινά από την ελλειμματική, σχεδόν ανύπαρκτη, πρόληψη και επόπτευση, ανατεθειμένη σε λίγους, κακοπληρωμένους και εποχικούς πυροσβέστες, χωρίς επαρκή συντήρηση δρόμων και υποδομών. Περνά από την αδυναμία συντονισμού των υπηρεσιών και την ανικανότητα του κράτους να κινητοποιήσει και να εμπλέξει τις τοπικές κοινωνίες στην δασοπροστασία. Και τέλος φτάνει στη σκανδαλώδη διαχείριση των λιγοστών εναέριων μέσων, τα οποία ενοικιάζονται με υπερτιμημένο κόστος και πετάνε πολλές φορές μόνο κατόπιν εντολής υπουργού ή του τοπικού βουλευτή.

Παρά το γεγονός ότι όλες αυτές οι αδυναμίες είναι γνωστές, καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν επένδυσε προσπάθεια και χρήμα στην πρόληψη και στη συγκρότηση ενός αποτελεσματικού, δημόσιου μοντέλου δασοπροστασίας. Όλες τους περιορίστηκαν στην εκ των υστέρων επικοινωνιακή διαχείριση της ζημιάς και στα ταξίματα δεκαχίλιαρων και βοηθειών προς τους πυρόπληκτους.

Αν λοιπόν μας θυμώνουν οι πρόσφατες εικόνες από τα Γεράνεια, αν θυμόμαστε ακόμα τις αντίστοιχες εικόνες από το Γράμμο ή την Πάρνηθα του 2007, αν κλαίμε ακόμα τα θύματα στο Μάτι, οφείλουμε να κάνουμε αυτό: να καταδικάσουμε όλες τις κυβερνήσεις για εγκληματική αμέλεια και να διεκδικήσουμε ένα νέο μοντέλο δασοπροστασίας, προσανατολισμένο στην πρόληψη, βασισμένο σε επαρκώς στελεχωμένες και εφοδιασμένες δημόσιες υπηρεσίες και στη συμμετοχή της κοινωνίας.

Και, μέχρι τότε, να αντισταθούμε σε κάθε απόπειρα, σε κάθε σκέψη να αλλάξουν χρήση οι καμένες και αναδασωτέες εκτάσεις. Ο καμένος τόπος δικαιούται να ηρεμήσει και να αναταχθεί – αυτό είναι το ελάχιστο χρέος που έχει το κράτος και η κοινωνία απέναντί του, αφού απέτυχαν να τον προστατέψουν. Καμία οικοδομή, καμία εγκατάσταση ΑΠΕ, κανένα λατομείο ή ορυχείο, καμιά άλλη χρήση δεν μπορεί να γίνεται ανεκτή σε αναδασωτέες εκτάσεις, ακόμα και όταν αυτές τυπικά επιτρέπονταν στις δασικές.

• Απόλυτη προστασία των καμένων εκτάσεων ώστε να επανέλθει το δάσος. Καμία σκέψη για αλλαγή ή προσθήκη χρήσεων και εγκαταστάσεων στις αναδασωτέες εκτάσεις.

• Στήριξη των πυρόπληκτων με γρήγορο και διαφανή τρόπο

• Αλλαγή του μοντέλου δασοπροστασίας με επίκεντρο στην πρόληψη, τη στέλεχωση των υπηρεσιών και τη συμμετοχή της κοινωνίας. Γενναία χρηματοδότηση για την προστασία του περιβάλλοντος και όχι για την αστυνομία και τους εξοπλισμούς.

• Να καταργηθεί ο περιβαλλοντοκτόνος νόμος Χατζηδάκη, του 2020, που αποτέλεσε πλήγμα για την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.

• Επαρκής έρευνα, μελέτη και προετοιμασία για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στις πόλεις και την ύπαιθρο.

22 Μαΐου 2021