Το 2017 Χρονιά Μεγάλων Ανατροπών Και Μεγάλων Ευκαιριών

  ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ - ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΤΡΟΤΣΚΙΣΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

 
Το 2016 σημαδεύτηκε από διεθνείς εξελίξεις που σηματοδοτούν το τέλος μιας περιόδου καπιταλιστικής αισιοδοξίας και τη χρεοκοπία του νεοφιλελευθερισμού. Το 2017, να εκμεταλλευθούμε τη διάσπαση και τη σύγχυση στις τάξεις του αντιπάλου για να ξαναφέρουμε στο δικό μας στρατόπεδο την αυτοπεποίθηση και τη θέληση για μάχη.

Η αντεπίθεση της παγκόσμιας εργατικής μας τάξης περνάει από το χτίσιμο νέων, πραγματικά επαναστατικών ηγεσιών. Τα 100 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση που συμπληρώνονται φέτος είναι η καλύτερη ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε πώς η εργατική μας τάξη μπορεί να νικάει.

1. Οι τελευταίοι μήνες της χρονιάς που πέρασε σημαδεύτηκαν από το δημοψήφισμα του Brexit και την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ. Το 2016 θα μείνει έτσι στην ιστορία ως η χρονιά της ιδεολογικής χρεοκοπίας του νεοφιλελευθερισμού, της πλήρους διάψευσης των καπιταλιστικών προβλέψεων από το 1989 και μετά. Η σύγχυση και η διάσπαση στο αστικό στρατόπεδο δημιουργεί ξεκάθαρα ευνοϊκότερες συνθήκες για την πάλη της εργατικής μας τάξης. Το 2017 μπορεί και πρέπει να γίνει η χρονιά που το συνειδητό προλεταριάτο θα αρπάξει αυτή την ευκαιρία και θα περάσει στην αντεπίθεση ενάντια στον καπιταλισμό της παρακμής.

 

Το τι σημαίνει «σύγχυση και διάσπαση» στο στρατόπεδο του αντιπάλου είναι ουσιαστικά το έργο που βλέπουμε από τις 23 Ιουνίου, που το δημοψήφισμα στη Βρετανία έβγαλε έξοδο από την Ε.Ε. Το ηττημένο αστικό στρατόπεδο των «ανοιχτών αγορών» –ας το ονομάσουμε έτσι– επεχείρησε να αποδώσει το Brexit στους «αμόρφωτους» εργάτες, που είναι έρμαια της δημαγωγίας των «λαϊκιστών». 

Τα εντελώς εξευτελισμένα αστικά ΜΜΕ διέδιδαν, μάλιστα, ότι όσοι ψήφισαν υπέρ του Brexit το είχαν μετανιώσει και ότι τελικά τίποτα δεν θα γίνει. Όταν το ισχυρότερο αστικό κόμμα της Αγγλίας, το Συντηρητικό, βγήκε μπροστά με μια νέα ηγεσία, υπό την Τερέζα Μέι, η οποία ξεκαθάρισε ότι τον Μάρτιο του 2017 θα ενεργοποιήσει το Άρθρο 50 για έξοδο από την Ε.Ε., οι ηττημένοι κατάπιαν για λίγο τη γλώσσα τους. Όμως δεν παραιτήθηκαν, αλλά τώρα έχουν ρίξει όλο το βάρος τους να μας πείσουν ότι για κάθε χώρα που φεύγει από την Ε.Ε. τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα και ότι, στο «διαζύγιο» αυτό, η Γερμανία θα επιβάλει τους όρους της.

Εμείς λέμε ότι ισχύουν τα αντίθετα. Ο εμπειρότερος καπιταλισμός του κόσμου, ο αγγλικός, έχει ήδη προετοιμάσει μια νέα στρατηγική, που βασίζεται στην ακόμα στενότερη συνεργασία με τις ΗΠΑ και τις χώρες της Βρετανικής Κοινοπολιτείας, και στην παροχή κινήτρων για επιστροφή κεφαλαίων μέσα στη χώρα και την ανασυγκρότηση της παραγωγικής του βάσης. Από την άλλη, πώς να επιβάλει τους όρους της μια Ε.Ε. που βρίσκεται σε τέτοια διαλυτική κρίση; Που τρέμει ότι στις κρίσιμες εκλογικές διαδικασίες που τρέχουν μέσα στο 2017 (Ολλανδία, Γαλλία, Γερμανία, πιθανότατα Ιταλία) θα επικρατήσουν ή θα ενισχυθούν περαιτέρω οι αντι-Ε.Ε. δυνάμεις;

Τα ίδια περίπου επαναλήφθηκαν και μετά την εκκωφαντική νίκη του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές. Το απρόσμενο –πάντα για τους ηττημένους οπαδούς των «ανοιχτών αγορών»– έπρεπε να αποδοθεί και πάλι σε «αμόρφωτους», «λαϊκιστές», «φοβισμένους», Ρώσους χάκερς κ.λπ. Η επόμενη «γραμμή άμυνας» για το «φιλελεύθερο» στρατόπεδο ήταν ότι ο Τραμπ δεν έχει καμία πολιτική, ότι δεν θα κάνει τίποτα από όσα έταξε, ότι γρήγορα θα ξαναγυρίσει στην «παλιά καλή» φιλελεύθερη γραμμή. Και πριν ακόμα αναλάβει επισήμως τα καθήκοντά του, ο Τραμπ αναγκάζει μια σειρά επιχειρηματικούς κολοσσούς των ΗΠΑ είτε να μην προχωρήσουν σε μεταφορά εγκαταστάσεών τους σε άλλες χώρες είτε να αναπτύξουν νέες εγκαταστάσεις στις ΗΠΑ και να κάνουν προσλήψεις Αμερικανών εργατών. Αποδεικνύοντας έτσι ότι φυσικά εννοούσε αυτά που έλεγε.

2. Ο παγκόσμιος καπιταλισμός έχει ξεκινήσει μια μεγάλη στροφή. Με δυο λόγια, οι «ανοιχτές αγορές» και τα «ανοιχτά σύνορα» εγκαταλείπονται. Πρώτον, γιατί όσο κέρδισαν από αυτή την πολιτική ορισμένα πανίσχυρα διεθνοποιημένα κεφάλαια τόσο έχασαν τα υπόλοιπα. Δεύτερον, γιατί, παρά την αντικειμενική διεθνοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων, ο καπιταλισμός δεν μπορεί ν’ απαλλαγεί από το εθνικό κράτος. Και σε επίπεδο εθνικών καπιταλισμών, η προηγούμενη φάση ωφέλησε περισσότερο τις αναδυόμενες χώρες (π.χ. Κίνα) και λιγότερο έως καθόλου τις ανεπτυγμένες. Τρίτον, γιατί η παγκόσμια κρίση που ξεκίνησε το 2008 άφησε βαθιές πληγές στο σύστημα, που δεν μπορούν να γιατρευτούν παρά με εκτεταμένη κρατική παρέμβαση, ό,τι δηλαδή ξόρκιζε περισσότερο ο νεοφιλελευθερισμός. Τέταρτον, γιατί εγχειρήματα όπως η καπιταλιστική ενοποίηση της Ευρώπης, ή η δημιουργία «πολυεθνικών» εργατικών τάξεων (χωρίς καμία ιστορική συνείδηση), αποδείχθηκαν ουτοπικά. Και πέμπτον, γιατί, όσο κι αν ο καπιταλισμός βλέπει ότι η εργατική τάξη είναι ανοργάνωτη, ξέρει και τα δικά του βαθιά γεράματα, και με την προηγούμενη πολιτική φοβήθηκε κοινωνικές εξεγέρσεις μέσα στις ανεπτυγμένες χώρες.

Η στροφή αυτή έχει σήμερα μια τεράστια δυναμική, γιατί η νέα πολιτική, με επίκεντρο τον εθνικό προστατευτισμό, έχει πετύχει συντριπτικές νίκες σε δύο κομβικές χώρες, Βρετανία και ΗΠΑ. Φυσικά, οι δυνάμεις που ωφελήθηκαν από την προηγούμενη πολιτική θα αντισταθούν. Εξάλλου, οπαδοί των «ανοιχτών συνόρων» και οπαδοί του προστατευτισμού ταυτίζονται πλήρως στο ότι η εργατική τάξη θα πρέπει πάση θυσία να παραμείνει παθητικοποιημένη και ανήμπορη να διεκδικήσει. Όμως, οι αντιθέσεις του συστήματος είναι τόσο βαθιές, η αδυναμία του να παραγάγει ένα νέο μακρύ κύμα ανάπτυξης τόσο προφανής, που η γενική τάση θα είναι προς την όξυνση – όξυνση της διαμάχης μέσα σε κάθε αστική τάξη ξεχωριστά, όξυνση των ανταγωνισμών μεταξύ των διαφόρων ιμπεριαλισμών, μεγάλων και μικρών, και φυσικά όξυνση της ταξικής πάλης.

Η πλήρης διάψευση των καπιταλιστικών προοπτικών θα επιδράσει, άμεσα ή έμμεσα, με έναν θετικό τρόπο στην αυτοπεποίθηση της εργατικής μας τάξης, ενώ πολύ πιο εύκολα τα μικροαστικά στρώματα θα τραβιούνται κοντά μας, αντί να παρασύρονται από το μεγάλο κεφάλαιο. Ακόμα πιο σημαντικό, η χρεοκοπία όλων των φιλελεύθερων ιδεολογημάτων θα συμβάλει στην ανάδειξη νέων ηγεσιών· που δεν θα έχουν διαβρωθεί από αυτά τα ιδεολογήματα (π.χ. «ατομικά δικαιώματα», «ανοιχτά σύνορα», «πολυπολιτισμός» κ.λπ.)· που θα ξαναβάλουν στο επίκεντρο την ίδια την εργατική τάξη και την ταξική πάλη, και όχι τα διάφορα υποκατάστατά τους· που θα μάθουν να εκμεταλλεύονται στην πράξη τις ρωγμές στο στρατόπεδο του αντιπάλου, αντί να εξαντλούνται σε αφηρημένη «αντικαπιταλιστική» προπαγάνδα, κατάλληλη μόνο για μικροαστούς διανοουμενίζοντες.

3. Όσον αφορά τη χώρα μας, η κατάσταση μοιάζει ακίνητη. Όλες οι δυνάμεις, εσωτερικές και εξωτερικές, έχουν μπει σε μια φάση αναμονής, περιμένοντας και το τι δρόμο θα δείξουν οι διεθνείς εξελίξεις. Οι «δανειστές» επιμένουν φυσικά στις διαβόητες «μεταρρυθμίσεις» (νέοι «κόφτες» στις δαπάνες του κράτους, μείωση αφορολόγητου, μείωση συντάξεων κ.λπ.), αλλά αποφεύγουν να κλιμακώσουν τώρα τις πιέσεις, καθώς φοβούνται ότι μια νέα όξυνση του «ελληνικού προβλήματος» θα έχει τον αντίκτυπό της στη γενικότερη κρίση της Ε.Ε. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προσπαθεί να βελτιώσει τη θέση της με μέτρα όπως το έκτακτο βοήθημα στους συνταξιούχους, η διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ στα παραμεθόρια νησιά για έναν ακόμη χρόνο, η κατάργηση της προπληρωμής των ιατρικών βοηθημάτων κ.λπ., από την άλλη όμως δεν έχει καμία πρόθεση να συγκρουστεί με τους «δανειστές» και απλώς εύχεται να κερδίσει χρόνο στη «διαπραγμάτευση». Η εγχώρια μεγαλοαστική τάξη πήρε τις πιο αντιδραστικές θέσεις στα θέματα της «διαπραγμάτευσης», αποφεύγει όμως να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ξέροντας ότι δεν έχει και τίποτα αξιόπιστες εναλλακτικές λύσεις. Τα πλατιά στρώματα της μεσαίας και μικρής αστικής τάξης είναι βαθιά δυσαρεστημένα από την αύξηση της φορολογικής τους επιβάρυνσης, ωστόσο η τάση συσπείρωσής τους γύρω από τον έξαλλο νεοφιλελευθερισμό του Μητσοτάκη δεν είναι τόσο ισχυρή όσο παρουσιάζουν οι στημένες δημοσκοπήσεις. Η εργατική τάξη ξέρει ότι δεν έχει να περιμένει τίποτα ουσιαστικό από την κυβέρνηση, ωστόσο, όντας ακέφαλη συνδικαλιστικά και πολιτικά, δεν βγαίνει σε αποφασιστικούς, μαζικούς αγώνες.

Η φάση αυτή της –επιφανειακής– στασιμότητας δεν πρόκειται να διαρκέσει για πολύ. Μέσα στην άνοιξη του ’17 έχουμε την τελική φάση της «διαπραγμάτευσης» για τη «δεύτερη αξιολόγηση», την ενεργοποίηση του Brexit και την έναρξη ενός σερί κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων σε βασικές ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης, τότε περίπου θα κριθεί και αν η όποια ανάκαμψη άρχισε να αχνοφαίνεται στα τέλη του 2016 έχει κάποια δυναμική. Σε κάθε περίπτωση, η στροφή του παγκόσμιου καπιταλισμού και η κρίση της Ε.Ε. θα πυροδοτήσουν εξελίξεις και στη χώρα μας.

Τα πιο συνειδητά και σκεπτόμενα τμήματα της εργατικής τάξης θα πρέπει να αντιμετωπίσουν με αισιοδοξία και τόλμη τις προοπτικές που ανοίγονται. Μια φάση συσπείρωσης δυνάμεων και ιδεολογικού-πολιτικού ξεκαθαρίσματος είναι αναπόφευκτη, για να έχουν οι νέοι αγώνες μας όρους νίκης. Ας μην ξεχνάμε ότι το 2017 είναι η χρονιά κατά την οποία συμπληρώνονται τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής Επανάστασης. Και αυτό δεν είναι επετειακό. Οι αστοί και οι κάθε είδους ρεφορμιστές και αποστάτες του μαρξισμού θεωρούν ότι ο κύκλος των επαναστάσεων έκλεισε. 

Εμείς θεωρούμε ότι ο μόνος κύκλος που έκλεισε είναι αυτός της νεοφιλελεύθερης επέλασης, ή μάλλον των αυταπατών του καπιταλισμού ότι θα μπορούσε να ξαναγυρίσει στη νιότη του. Το στοίχημα, λοιπόν, για το 2017 είναι η στρατηγική της επανάστασης, η μέθοδος των Μπολσεβίκων και του Λένιν, να ξαναγίνει κτήμα της συνειδητής εργατικής μας τάξης, για να πετύχει και πάλι νίκες. Η αντικειμενική πραγματικότητα της παρακμής του καπιταλισμού, των διαιρέσεων στο αστικό στρατόπεδο, μας βοηθάει. Ας την εκμεταλλευτούμε στο έπακρο!

10.1.2017

Η Συντακτική Επιτροπή