Σαν Σήμερα : H Δραπέτευση Του Νίκου Πλουμπίδη

Νίκος Πλουμπίδης

 Στις 5.25 το πρωί της 14ης Αυγούστου του 1954 στο Δαφνί ο κομμουνιστής Νίκος Πλουμπίδης πέφτει νεκρός από τα πυρά του εκτελεστικού αποσπάσματος. Είχαν περάσει κοντά 2 χρόνια (25 Νοεμβρίου 1952) από τη σύλληψή του, που οδήγησε στη δίκη, στις κατασκευασμένες κατηγορίες και τις προβοκάτσιες της Ασφάλειας και του κρατικού μηχανισμού και στη συνέχεια στην εκτέλεσή του καθώς βάδισε το δρόμο της θυσίας κυνηγημένος από εχθρούς, φίλους και συντρόφους ζητωκραυγάζοντας το κόμμα του, το ΚΚΕ!

Ο Πλουμπίδης γεννιέται στα Λαγκάδια Αρκαδίας το 1902. Μεγαλώνει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και ένδειας, όμως καταφέρνει να γίνει δάσκαλος. Η επαφή του με το συνδικαλιστικό – εργατικό κίνημα έχει φυσική συνέπεια την ένταξή του στο ΚΚΕ, το 1926. πολύ σύντομα άρχισε να ανεβαίνει στην κομματική ιεραρχία. Το 1931 απολύθηκε από δάσκαλος επειδή αρνήθηκε να υπογράψει τη δήλωση νομιμοφροσύνης που ζητούσαν από τους δημόσιους υπαλλήλους για να τους διατηρήσουν στη θέση τους. Από τότε αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στην κομματική δουλειά.

Εκλέγεται μέλος στην Εκτελεστική Επιτροπή της Συνομοσπονδίας των Δημοσίων Υπαλλήλων και στη Γραμματεία της ΓΣΕΕ. Τον Αύγουστο του 1935 συμμετέχει στο 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Στο 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ και το 1938 μέλος του ΠΓ, ενώ ηγείται του Γραφείου Μακεδονίας – Θράκης του ΚΚΕ.

Το Μάη του ’39 ο «Μπάρμπας» (όπως ήταν το ψευδώνυμο της παρανομίας) συλλαμβάνεται και βασανίζεται για άλλη μια φορά, ενώ εξορίζεται, παρά την επιβαρυμένη υγεία του. Δραπέτευσε, με εντολή του ΚΚΕ, και πήρε ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Ως μέλος του ΠΓ καθοδηγούσε την Κομματική Οργάνωση Αθήνας (ΚΟΑ) του ΚΚΕ και οργάνωσε την εξέγερση του αθηναϊκού λαού στις 5 Μάρτη 1943, με γενική πολιτική απεργία και παλλαϊκή διαδήλωση που ματαίωσε τα σχέδια των Γερμανών και των κουίσλινγκς να στείλουν Ελληνες εργάτες στα γερμανικά εργοστάσια.

Στον εμφύλιο δεν ανεβαίνει στο βουνό, αλλά παραμένει στην Αθήνα δουλεύοντας για την ανασυγκρότηση του κομματικού μηχανισμού, και από το 1949, μετά τη σύλληψη του Στέργιου Αργυριάδη, τίθεται επικεφαλής του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ στην Αθήνα.

Μετά την ήττα του ΔΣΕ παρέμεινε στην Αθήνα ως επικεφαλής του μεγαλύτερου παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ. Υπήρχε κι ένας δεύτερος με επικεφαλής τον Σταύρο Κασιμάτη ανώτατο στέλεχος της ΕΠΟΝ (γνωστό με τα ψευδώνυμα «Ορέστης» και «Λευτέρης Σταθάς») και τον Κώστα Φιλίνη. Και οι δυο μηχανισμοί δέχονται πολλαπλά χτυπήματα από την Ασφάλεια.

Το πλουσιότατο αυτό βιογραφικό σήμαινε ότι η σύλληψη του Ν. Πλουμπίδη αποτελούσε πολύ μεγάλο στόχο για το μετεμφυλιακό καθεστώς.

Το Νοέμβρη του 1952 η Αριστερά βρίσκεται στην παρανομία, η χώρα στον αστερισμό των εκλογών – στις εκλογές της 16ης Νοέμβρη ’52 επικράτησε, με το νέο πλειοψηφικό σύστημα, ο «Συναγερμός» του Αλ. Παπάγου, μετά τη σύντομη διακυβέρνηση Ν. Πλαστήρα, επί των κυβερνήσεων του οποίου η Ελλάδα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, στάλθηκε εκστρατευτικό σώμα στην Κορέα και εκτελέστηκε το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ Νίκος Μπελογιάννης – ενώ πλέον οι Αμερικανοί έχουν την απόλυτη εξουσία στη χώρα.

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό για την Αριστερά πλαίσιο, στις 25 Νοέμβρη 1952 συλλαμβάνεται στο σπίτι του στον Κολωνό ο επικεφαλής του παράνομου κομματικού μηχανισμού στην Αθήνα – εμφανής στόχος της Ασφάλειας από τότε που προσπάθησε να σώσει τον Μπελογιάννη με την περίφημη επιστολή του και φυσικά καταζητούμενος – Νίκος Πλουμπίδης.

Αν και για κάθε παράνομο αγωνιστή η σύλληψη είναι πάντα αναμενόμενη ο αιφνιδιασμός του Νίκου Πλουμπίδη προήλθε από αλλού… Δύο μέρες μετά τη σύλληψή του, από το ραδιοφωνικό σταθμό της «Ελεύθερης Ελλάδας» ακούγεται το παρακάτω μήνυμα:

«Η ΚΕ του ΚΚΕ ανακοινώνει ότι ο Νίκος Πλουμπίδης, ή Μπάρμπας, είναι από 27ετίας πράκτορας της Ασφάλειας μέσα στις γραμμές του ΚΚΕ, συνεργάτης του Σιάντου. (…) Από τις μεγάλες προδοσίες του είναι ότι παρέδωσε στην Ασφάλεια και στον δήμιο τον λαϊκό ήρωα Νίκο Μπελογιάννη. Η αμερικάνικη κατασκοπεία και η μοναρχοφασιστική Ασφάλεια τώρα που κατάλαβαν ότι ο πράκτοράς τους ξεσκεπάζεται, σκηνοθέτησαν τη νέα σύλληψη του Πλουμπίδη για να τον καλύψουν»…

Η Ασφάλεια με τους μηχανισμούς της είχε κάνει καλά τη δουλειά της και πανηγυρίζει με την τροπή της υπόθεσης. Ομως δεν υπολόγισε τη «στόφα» του κομμουνιστή…

Ο ρόλος στην υπόθεση Μπελογιάννη

Το 1950 η ΚΕ του ΚΚΕ αποφασίζει να στείλει τον Νίκο Μπελογιάννη στην Ελλάδα με εντολή να ανασυγκροτήσει, σε συνεργασία με τον Πλουμπίδη, τον παράνομο μηχανισμό. Οταν λίγους μήνες αργότερα ο Μπελογιάννης συλλαμβάνεται τυχαία και οι αρχές ανακαλύπτουν ποιον έχουν στα χέρια τους, τον δικάζουν ως επικεφαλής του παράνομου κομμουνιστικού μηχανισμού. Για να μπορέσουν όμως να τον εκτελέσουν του φορτώνουν την κατηγορία της κατασκοπίας (παράβαση του μεταξικού Αναγκαστικού Νόμου 375 περί κατασκοπίας), σε μια περίοδο όπου το ψυχροπολεμικό κλίμα κυριαρχούσε, και ο Μπελογιάννης βρίσκεται καταδικασμένος σε θάνατο, παρά τις διεθνείς εκκλήσεις χάριτος.

Ο Πλουμπίδης τότε, με ξεκάθαρο στόχο να γλιτώσει τον Μπελογιάννη, που είναι νέος και υγιής (ήταν μόνο 33 ετών) και στη θέση του να πεθάνει εκείνος που, έτσι κι αλλιώς, βρίσκεται μεταξύ ζωής και θανάτου από τη φυματίωση, στέλνει ιδιόχειρη επιστολή στην Ασφάλεια δηλώνοντας πως είναι ο ίδιος αρχηγός του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ (άρα και «υπεύθυνος» για τις κατηγορίες της «κατασκοπίας») και όχι ο Μπελογιάννης. Ενώ προσφέρεται να παραδοθεί και να δικαστεί μόλις μετατραπεί η θανατική ποινή του Μπελογιάννη.

Δυστυχώς, οι συνθήκες παρανομίας δεν του δίνουν τη δυνατότητα να ενημερώσει την ηγεσία του ΚΚΕ, η οποία ξαφνιάζεται. Ο ραδιοσταθμός «Ελεύθερη Ελλάδα» χαρακτηρίζει αρχικά την επιστολή Πλουμπίδη ως «χαφιέδικο κατασκεύασμα» προσθέτοντας πως ο Πλουμπίδης βρίσκεται στο εξωτερικό. Οταν αποδεικνύεται η γνησιότητά της, χαρακτηρίζει τον Πλουμπίδη πράκτορα της Ασφάλειας που δρούσε μέσα στις γραμμές του κόμματος. Στηρίζεται σε εκθέσεις του Κασιμάτη (ο οποίος χρόνια αργότερα θα ισχυριστεί πως «αναγκάστηκε» να τις γράψει σε μια προσπάθεια να αποσείσει από πάνω του τις ευθύνες). Τελικά, ο Μπελογιάννης εκτελείται.

«Τιμή μου εγώ, πάνω απ” όλα έχω την τιμή του Κόμματος»

Σ” όλη τη διάρκεια της δίκης και σε ένα τέτοιο διαμορφωμένο κλίμα ο Ν. Πλουμπίδης δίνει τη μάχη του ως στέλεχος του ΚΚΕ. Προσπαθεί από τη μια να υπερασπιστεί το Κόμμα του κι από την άλλη τον εαυτό του. Σε συντρόφους του γράφει: «Τιμή μου εγώ, πάνω απ” όλα έχω την τιμή του Κόμματος (…) Εγώ, εκείνα που δίδασκα τα εφαρμόζω πρώτος εγώ. Ημουν πιστός στο Κόμμα τότε που με περιέβαλε με στοργή και με ανέβαζε στα ανώτερα αξιώματά του, είμαι πιστός και τώρα που – καλά ή κακά, δίκαια ή άδικα – με κατηγορεί και με στιγματίζει. Θα παραμείνω για πάντα πιστός και θα πεθάνω κομμουνιστής. Ο εχθρός δουλεύει και δουλεύει με πολλά μέσα για να διαλύσει το Κόμμα, να σπείρει σύγχυση στις μάζες και να στρέψει τα στελέχη του Κόμματος ενάντια στην ηγεσία. Κρατιέμαι με τα δόντια στη ζωή για να δώσω ακόμα δύο μάχες. Τη μάχη της δίκης και τη μάχη του εκτελεστικού αποσπάσματος. Θα προφθάσω; Θα μ” αφήσουν;»…

Το 1929, όταν συνελήφθη, οι γιατροί διαπίστωσαν πως έπασχε από φυματίωση και του έδωσαν έξι μήνες ζωή… και η απάντησή του: «Αφού πρόκειται να πεθάνω σε έξι μήνες, ας τους ζήσω όσο μπορώ πιο έντονα, πιο αγωνιστικά»!

Απαντώντας στους ασφαλίτικους ισχυρισμούς ότι συνελήφθη γιατί τον πρόδωσε το ΚΚΕ, τονίζει:«Γνωρίζω ποιος με πρόδωσε, αλλά δε χρειάζεται να το αποκαλύψω. Πάντως, δεν είναι το Κόμμα. Γιατί το Κόμμα δεν προδίδει ποτέ, ακόμη κι αυτούς τους προδότες του. Τους αφήνει στη λάσπη της ιστορίας περιφρονημένους»… «Σήμερα, κύριοι, δε δικάζετε άτομα. Δικάζετε το ΚΚΕ. Και επ” αυτού δηλώνω, παρόλο ότι σήμερα όχι μόνο δεν έχω την τιμή να εκπροσωπώ το Κόμμα μου, αλλά έχω και πολεμική εναντίον μου, δηλώνω, ότι αναλαμβάνω πλήρως τις ευθύνες για την πολιτική του Κόμματός μου».

στον πρόεδρο του δικαστηρίου όταν αυτός προσπαθούσε να τον φέρει σε αντιπαράθεση με το ΚΚΕ απάντησε: «Ματαιοπονείτε, αν πιστεύετε ότι θα με κάνετε να στραφώ ενάντια στο Κόμμα μου». Κι όταν τον ειρωνεύτηκε ο βασιλικός επίτροπος «Τι αγωνίζεσαι Πλουμπίδη; Χαφιέ σε λέει ο Ζαχαριάδης», εκείνος αποκρίθηκε: «Εχει εσφαλμένες πληροφορίες ο αρχηγός του Κόμματος»... Ο επίτροπος συνέχισε να προκαλεί: «Σε εξευτέλισαν Πλουμπίδη…» για να πάρει την απάντηση: «Τιμή μου είναι η τιμή του Κόμματός μου»!

Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν η αναμενόμενη. Ο Πλουμπίδης και η υπόλοιπη ηγεσία του ΚΚΕ που δικαζόταν ερήμην (Ν. Ζαχαριάδης, Γ. Ιωαννίδης, Β. Μπαρτζιώτας, Μ. Πορφυρογένης, Π. Ρούσος, Λ. Στρίγγος, Δ. Βλαντάς κ.ά.), καταδικάζονται «δις εις θάνατον».

Στις 5.25 το πρωί της 14ης Αυγούστου του 1954 ο «Μπάρμπας» εκτελείται στο Δαφνί παρουσία δημοσιογράφων. Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Υπήρξα τίμιος αγωνιστής, πάλεψα για το καλό του λαού και για το κόμμα μου. Και αφήνω στο γιο μου φεύγοντας ένα τίμιο όνομα. Νάστε πάντα καλά. Βλέπετε, εγώ σε λίγο φεύγω με ψεύτικες και άδικες κατηγορίες. Το κόμμα μου, το ξέρω, θα βρει την αλήθεια και θα με δικαιώσει. Γεια χαρά παιδιά. Ζήτω το ΚΚΕ!».

Η 9η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1958 τον αποκατάστησε ως αγωνιστή του ΚΚΕ σημειώνοντας πως «δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να στηρίζει την κατηγορία του προβοκάτορα και χαφιέ».

Απέναντι σε όλα όσα λέγονται και γράφονται, το πώς θα δει κανείς τον Ν. Πλουμπίδη εξαρτάται από τις επιλογές ζωής που κάνει. Την απάντηση πάντως την έδωσε ο ίδιος ο «κόκκινος δάσκαλος», με τη στάση του και το παράδειγμα του αγωνιστή, χωρίς να έχει τίποτε το διαφορετικό που να τον κάνει να ξεχωρίζει απ” όλους τους άλλους αγωνιστές. Με τη ζωή και το θάνατό του δίδαξε ήθος κάνοντας πράξη όλα όσα κήρυττε. Ο Νίκος Πλουμπίδης έζησε και πέθανε ως κομμουνιστής βάζοντας πάνω κι από τη ζωή του την τιμή τη δική του και του Κόμματός του.

Η «απολογία» του

«Το δημοσίευμα δεν είναι έργον συντάκτου, αλλά επιτελικά οργανωμένο σχέδιο των σκοτεινών κύκλων που ενδιαφέρονται να πλήξουν τον λαό και να παρουσιάσουν εμένα σαν προδότη, τη δε ηγεσία του κόμματός μου σαν δολοφόνους και ν” αποδώσουν σ” αυτή ό,τι τυχόν μέλλει να μου συμβή. (…) Το δημοσίευμα έχει σκοπό να μειώση το κόμμα που έχει βαθιές ρίζες στο λαό. Δεν έκανα σε κανένα τις συκοφαντικές δηλώσεις που βάζουν στο στόμα μου. (…) Δεν με επεσκέφθη κανένας αξιωματικός της στρατιωτικής δικαιοσύνης, παρά μόνο ο εισηγητής του στρατοδικείου, στις 29/12/52, όταν έλαβε την απολογία μου.

Το δημοσίευμα έχει σκοπό να μειώσει το κόμμα που έχει βαθιές ρίζες στον λαό. Δεν έκανα σε κανέναν τις συκοφαντικές δηλώσεις που βάζουν στο στόμα μου. Εις απάντησιν δηλώνω τα ακόλουθα:

1) Το ΚΚΕ είναι τόσο ισχυρό, ώστε δεν μπορεί να το διασπάσει κανείς.

2) Δεν φοβάται τις αποκαλύψεις κανενός είδους προδότη, γιατί οι σκοποί και οι επιδιώξεις του είναι καθαρές σαν κρύσταλλο.

3) Δεν με χωρίζει καμιά διαφορά με την ηγεσία του κόμματός μου. Η ανακοίνωσις του κόμματος περί αποκηρύξεώς μου είχε σκοπό να προφυλάξει το κόμμα από έναν υποτιθέμενο εχθρό και οφείλεται σε σφαλερές ενδείξεις και υποβολιμαίες πληροφορίες. Πάντως, πιστεύω ότι το κόμμα θα επανεξετάσει εν καιρώ το ζήτημα.

4) Η απόφαση του κόμματος, οποιαδήποτε κι αν είναι, θα είναι για μένα σεβαστή.

5) Δεν είμαι προδότης, αλλά ήμουν, είμαι και θα είμαι πιστός στο κόμμα».

(Επιστολή του Ν. Πλουμπίδη που δημοσιεύτηκε στην «Προοδευτική Αλλαγή» στις 25/7/1954, ως απάντηση δημοσιευμάτων εφημερίδων της εποχής που τροφοδοτούσε η Ασφάλεια)