Οι Τράπεζες Υπό Τον Έλεγχο Των «Δυνάμεων Της Αγοράς»; / του Π. Κοσμά

του Πάνου Κοσμά

Χωρίς άμεσο και πλήρη δημόσιο έλεγχο του τραπεζικού συστήματος στο σύνολό του δεν υπάρχει σχέδιο νίκης στη διαφαινόμενη αναπόφευκτη σύγκρουση με τους δανειστές –η παλινόρθωση των στελεχών του «κύκλου Καρατζά» και της σημιτικής «αυλής» στις διοικήσεις των τραπεζών, τεράστιος κίνδυνος για την κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ.

«Θέτουμε το τραπεζικό σύστημα υπό την ιδιοκτησία και τον έλεγχο του Δημοσίου, με ριζική τροποποίηση του τρόπου λειτουργίας του και των στόχων που σήμερα υπηρετεί, με αναβάθμιση του ρόλου των εργαζομένων και των καταθετών. Ιδρύουμε δημόσιες τράπεζες ειδικού σκοπού με αντικείμενο την αγροτική πίστη, τη μικρή και μεσαία επιχείρηση και τη λαϊκή στέγη».

Ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ

«Τα 50 δισ. ευρώ που προβλέπεται να καταβληθούν για την ανακεφαλαιοποίηση και διάσωση του τραπεζικού συστήματος, με το έναν ή τον άλλον τρόπο, θα επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος και εξ αντικειμένου τίθεται θέμα για δημόσιο έλεγχο των τραπεζών. Πρέπει να συζητήσουμε τον τρόπο που θα γίνει ο δημόσιος έλεγχος, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα του παρελθόντος. Εμείς προκρίνουμε κάτι κοντά στο σουηδικό μοντέλο, όταν η χώρα κρατικοποίησε τις τράπεζες, τις τροφοδότησε με κεφάλαια, τις εξυγίανε, τις κατέστησε κερδοφόρες και τις πούλησε σε ιδιώτες».

Γιάννης Δραγασάκης

Ύστερα από το εκβιαστικό «τελεσίγραφο» των δανειστών στο Eurogroup της Δευτέρας και καθώς η επιλογή της σύγκρουσης γίνεται μονόδρομος, οι τράπεζες και γενικά ο χρηματοπιστωτικός τομέας αναδεικνύονται σε αποφασιστικό κρίκο των εξελίξεων. Δεν είναι καθόλου υπερβολή να πούμε ότι το εκβιαστικό σχέδιο των δανειστών στηρίζεται στην απειλή για κατάρρευση των τραπεζών όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) κλείσει την περιβόητη «στρόφιγγα» παροχής ρευστότητας. Χωρίς αυτό τον εκβιασμό, η απειλή για εξώθηση του ελληνικού Δημοσίου σε στάση πληρωμών σε τόκους και χρεολύσια θα μπορούσε κάλλιστα να γυρίσει μπούμερανγκ σε βάρος των δανειστών, αν η ελληνική κυβέρνηση οχυρωνόταν πίσω από το επιχείρημα «Δεν έχουμε - δεν πληρώνουμε»...

Η απειλή όμως για κατάρρευση των τραπεζών δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Όχι τόσο για τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν στη χρηματοδότηση της οικονομίας (οι ρυθμοί αυτής της χρηματοδότησης μειώνονται διαρκώς), αλλά γιατί μπορεί να χαθούν οι καταθέσεις: οι μεγαλοκαταθέτες να βγάλουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό, κάποιοι μικροκαταθέτες να ακολουθήσουν πανικοβλημένοι, οι τράπεζες να καταρρεύσουν και να αντιδράσουν κλείνοντας τα ΑΤΜ, o πανικός και οι αρνητικές επιπτώσεις να διαχυθούν στην κοινωνία και την οικονομία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό που λέμε καταθέσεις δεν είναι πραγματικό χρήμα αποθηκευμένο στα χρηματοκιβώτια των τραπεζών, αλλά κατά 90% απαιτήσεις έναντι δανείων που έχουν δοθεί. Σε μια κατάσταση κύματος απόσυρσης καταθέσεων και γενικευμένου πανικού, οι τράπεζες θα καταρρεύσουν και οι συνέπειες θα είναι πολύ μεγάλες.

Ο εκβιασμός είναι κατεξοχήν πολιτικός

Θέλουν όμως πραγματικά οι δανειστές να οδηγήσουν σε κατάρρευση τις ελληνικές τράπεζες; Όχι, τουλάχιστον όχι έτσι απλά: οι 4 ελληνικές συστημικές τράπεζες εποπτεύονται πλέον από την ΕΚΤ και σχετικά πρόσφατα έχουν περάσει με επιτυχία τα ευρωπαϊκά stress tests που οργάνωσε η ίδια η ΕΚΤ. Παρόλο που είναι κοινό μυστικό ότι τα αποτελέσματα των stress tests ήταν «πειραγμένα», εν γνώσει της ίδιας της ΕΚΤ, παραμένει το γεγονός ότι η κατάρρευση των ελληνικών τραπεζών με υπαίτια την ίδια την ΕΚΤ θα βάλει μια βαριά υποθήκη για το τραπεζικό σύστημα ολόκληρης της Ευρωζώνης. Τα ίδια ισχύουν και για την εγγύηση των καταθέσεων: αν αποδειχτεί ότι σε μια χώρα της Ευρωζώνης δεν είναι ασφαλείς, αυτό θα είναι πλήγμα για την ασφάλεια των καταθέσεων σε όλη την Ευρώπη.

Για να διακινδυνεύουν τόσα πολλά καταστρέφοντας τις γέφυρες οποιουδήποτε «έντιμου» συμβιβασμού, οι δανειστές πρέπει είτε να θεωρούν ότι και αυτήν τη φορά ο εκβιασμός τους θα «πιάσει» είτε να φοβούνται ότι θα διακινδυνεύσουν ακόμη περισσότερα. Και πράγματι, με την ελληνική «ανταρσία» διακινδυνεύουν πάρα πολλά, σχεδόν τα πάντα: ένα πανευρωπαϊκό «ντόμινο» που θα αποσαθρώσει το οικοδόμημα της ακραίας λιτότητας στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Ένας πραγματικά έντιμος συμβιβασμός, δηλαδή μια συμφωνία που δεν θα είναι απλή προέκταση του μνημονίου αλλά μετάβαση σε πιο ήπιες πολιτικές, ακόμη κι αν αυτή καθαυτή δεν θα ήταν κάτι το ιδιαίτερα ανατρεπτικό, θα καταγραφόταν σαν μια –μικρή έστω– νίκη της ελληνικής κυβέρνησης κατά των δανειστών, οπότε το πολιτικό «ντόμινο» σε όλη την Ευρώπη θα φούντωνε, με άμεση απειλή το φθινόπωρο να «πέσει» και η Ισπανία...

Ο εκβιασμός, λοιπόν, έχει καθαρά πολιτικά κίνητρα, είναι καθαρά πολιτικός. Και ακριβώς γι’ αυτό, τα πράγματα ωθούνται στα άκρα παραβιάζοντας κάθε οικονομικό ορθολογισμό.

Άμεσος και πλήρης δημόσιος έλεγχος!

Αν η υποχρεωτική απάντηση στον εκβιασμό είναι το «Όχι», μια βασική –ίσως η βασικότερη σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα– υποχρεωτική συνέπεια αυτού του «Όχι» είναι ο άμεσος και πλήρης δημόσιος έλεγχος του τραπεζικού συστήματος στο σύνολό του! Και ακόμη περισσότερο, μέτρα για τον έλεγχο της κίνησης κεφαλαίων. Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος για μαζική φυγή καταθέσεων και κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος επιβάλλει τα εξής μέτρα:

• 
  
• Άμεσο ορισμό διοικήσεων στις τράπεζες που να είναι της απόλυτης εμπιστοσύνης της κυβέρνησης, έτοιμες και πρόθυμες για πολιτικές «έκτακτης ανάγκης», για να στηρίξουν την επιλογή της σύγκρουσης με τους δανειστές.
• Άμεσα μέτρα για το σταμάτημα της φυγής καταθέσεων. Σύμφωνα με την JP Morgan, στον ενάμιση πρώτο μήνα του 2015 έχουν χαθεί 21 δισ. καταθέσεων, εκ των οποίων τα 17 δισ. ευρώ μετεκλογικά. Με την οριστικοποίηση μιας δυναμικής ρήξης με τους δανειστές, είναι σχεδόν σίγουρο ότι το κύμα φυγής καταθέσεων θα γίνει καταλυτικό. Μέτρα που πρακτικά θα απαγορεύουν τη φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, αλλά και τη μαζική ανάληψη καταθέσεων στο εσωτερικό.
• Άμεσο ορισμό διοίκησης της απόλυτης εμπιστοσύνης του Δημοσίου στο ΤΧΣ, που είναι ο κάτοχος του πλειοψηφικού μετοχικού πακέτου σε όλες τις τράπεζες και που κατέχει τα 11,5 δισ. ευρώ αδιάθετα υπόλοιπα από το «πακέτο» ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
• Αλλαγή διοίκησης στην ΤτΕ. Αν ο Ντράγκι κλείσει τη «στρόφιγγα» της ρευστότητας, τότε δεν έχουμε κανένα λόγο να σεβαστούμε τη γνώμη του για τον κ. Στουρνάρα –και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να τον αναγκάσουμε να φύγει. Η ΤτΕ έχει εκδοτικά δικαιώματα (τυπώνει χρήμα), διαχειρίζεται τα διαθέσιμα του ελληνικού κράτους σε χρυσό, εποπτεύει το τραπεζικό σύστημα. Δεν μπορεί να παραμείνει το «μαγαζί» του Στουρνάρα και του Ντράγκι!

Όλα αυτά δεν θα αρκέσουν σε περίπτωση σύγκρουσης με τους δανειστές, αλλά είναι τα απολύτως απαραίτητα!

Όχι στους «εγκάθετους» του συστήματος!

Αντ’ αυτών, όμως, από την κυβέρνηση «με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ» τοποθετήθηκαν στις διοικήσεις των τραπεζών «σεσημασμένα» στελέχη του «κύκλου Καρατζά» και της «σημιτικής δυναστείας»: ο Νίκος Χριστοδουλάκης αντιπρόεδρος στην Τράπεζα Πειραιώς (όπου στο τιμόνι παραμένει ο Σάλλας!), ο Νίκος Καραμούζης στη Eurobank, ο Μιχελής στην Εθνική μαζί με τη Λούκα Κατσέλη, για την Alpha Bank δεν έγινε καμία κίνηση, ενώ στην Attica Bank παραμένει ο Αλέξανδρος Αντωνόπουλος.

Πρόκειται για επιλογές που παλινορθώνουν στις διοικήσεις στελέχη της αγοράς, από αυτούς που μεγαλούργησαν την περίοδο Σημίτη όχι μόνο στις τράπεζες αλλά και στο χρηματιστήριο, μερικοί από τους οποίους πρωταγωνίστησαν στα περιβόητα swaps του 2000...

Εδώ δεν καταστρατηγούνται πλέον οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ για δημόσιο έλεγχο και ιδιοκτησία στο τραπεζικό σύστημα, αλλά και η προεκλογική δέσμευση ότι το Δημόσιο θα ασκήσει πλήρως τα δικαιώματά του ως πλειοψηφών μέτοχος. Οι διοικήσεις των τραπεζών παραμένουν στα χέρια των ιδιωτών μετόχων, στα χέρια στελεχών της αγοράς που στο πιθανότατο πλέον ενδεχόμενο σύγκρουσης με τους δανειστές θα βρεθούν στο απέναντι στρατόπεδο. Με αυτούς στο τιμόνι, όχι μόνο δεν είναι νοητή καμία από τις επιλογές για τις οποίες μιλήσαμε παραπάνω, αλλά είναι εξασφαλισμένη η συνέχιση της πορείας ιδιωτικοποίησης των τραπεζών. Αυτές οι επιλογές πρέπει να αλλάξουν άμεσα!